పొద్దు

-త్రివిక్రమ్

కథలకు, ఆ మాటకొస్తే సాహిత్యానికి, ముడిసరుకు జీవితమే. జీవితాన్ని ఎంత నిశితంగా పరిశీలిస్తే అంత గొప్ప కథావస్తువులు దొరుకుతాయి. ఆ కథాంశాలకు చక్కటి కథారూపమివ్వాలంటే రచయితకు గొప్ప శిల్పదృష్టి, రాతపై అదుపు ఉండడం అత్యవసరం. తాము నిత్యం గమనించే జీవితాలు, పరిస్థితుల నుంచి విలక్షణమైన మంచి కథాంశాలను ఏరుకోగలిగే నేర్పు కొందరికే ఉంటుంది. అలా ఏరుకున్నాక ఆ కథాంశాలకు అలవోకగా అందమైన కథారూపమివ్వగలగడం అరుదుగా, కొందరికే అబ్బే కళ. అలాంటి కళాకారుల్లో ఒకరు శశిశ్రీ అని అర్థమౌతుంది దహేజ్ కథాసంపుటి చదివితే. పది కథలుండే ఈ సంపుటిలో ఒక్క షేక్ హ్యాండ్ తప్ప మిగిలిన కథలన్నీ పేద, మధ్యతరగతులకు చెందినవాళ్ళ, దిగువ కులాలకు చెందినవాళ్ళ గాథలు. ఇజ్జత్, వలిమా, దహేజ్, కంకర్, నదీకేపాల్ కథలు ముస్లిం కుటుంబాల గాధలు.

ఈ కథలు చదువుతుంటే రచయిత మనతో మాట్లాడుతున్నట్లే అనిపింపజేస్తుంది ఆయన రచనాశైలి. కడపప్రాంత వ్యావహారిక భాషను తగుమాత్రం వాడుతూ, ఆ నుడికారపు సొబగులను తన రచనలకు అందంగా అద్దగలిగే సమర్థుడైన రచయిత శశిశ్రీ. ఇక కథల్లోకి వెళ్తే… దహేజ్ కథలో మొదట ‘సైతాన్ కా డబ్బా అది’ అని పెళ్లికొడుకు తండ్రి లాంఛనాల్లో టీవీ వద్దని చెప్పినా “ఆయనకేం తెలుసయ్యా రోజంతా బయట ఉండేవానికి? నాలుగు గోడల మధ్య బిక్కుబిక్కుమంటు బతికే మాకు” అది తప్పక కావాలి అని దహేజ్ (పెళ్లి లాంఛనాలు) లో టీవీ లేకపోవడం పెద్ద నేరంగా నిందించిగొడవ చేస్తుంది పెళ్లికొడుకు తల్లి రబియా బీ. దానికి సమాధానంగా వియ్యంకుడు టీవీతో బాటు దహేజ్ లో చేర్చిన చివరి అంశం రెండు కఫన్ గుడ్డలు (శవాన్ని కప్పడానికి ఉపయోగించేవి)! వాటిని చూపిస్తూ ఆయన “నా బిడ్డ భర్త ఉండగా చచ్చిపోతే ఎర్ర కఫన్ గుడ్డా, భర్త పోయాక చచ్చిపోతే ఈ తెల్ల కఫన్ గుడ్డా దయచేసి వాడండి. ఇదే… నేను దహేజ్ లో మరచిపోయింది! ప్రతి ఆడబిడ్డ తండ్రీ గుర్తుంచుకోండి!! దహేజ్ లో బిడ్డకు కఫన్ కూడా ఇవ్వండి.. మరచిపోకుండా ఇవ్వండి” అంటూ సొమ్మసిల్లి కిందపడిపోతాడు. ఆ మాటలు కట్నం కోసం పీడించబడే అందరు పెళ్ళికూతుళ్ళ తండ్రుల ఆవేదనకు అద్దం పడుతాయి. ఈరోజుల్లో కూతుర్ని కాపురానికి పంపడం కూడా కాటికి పంపడంలానే భావించవలసి వస్తోందన్న కఠోరవాస్తవానికి కథారూపం దహేజ్!

“ఏటి ఇసుక సేద్యం పేదోళ్ళ సేద్యం”. ఏరు పొంగితే ఏటిపాలయేది ఒక్క పంట మాత్రమే కాదు.ఆ రైతుల జీవితాలు కూడా. నదికేపాల్ లో కథాంశం అదే. పెళ్లయీ అవగానే కట్నం డబ్బే పెట్టుబడిగా డబ్బుసంపాదించడానికి భర్త కువైట్ వెళ్ళగా పుట్టిల్లు చేరింది రమీజా. ఆమె నగలు కుదువ పెట్టి ఏటి ఒడ్డున దోసపంట వేస్తారు నాన్నా, తమ్ముడు. అత్తింటివాళ్ళు దౌర్జన్యంగా నగలు లాక్కోవాలని చూస్తే పుట్టింటివాళ్ళు ఆప్యాయంగా లాక్కున్నారు! భర్త తిరిగిరావడంతో రమీజా కాపురానికి వెళ్ళడానికి సిద్ధమౌతుంది. తను వెళ్ళేటప్పటికి పుట్టింటివారు తన నగలు తెచ్చిస్తారో లేక ఇంకో గొడవ చేసి తనను భర్తకు దూరం చేస్తారో, తను కఠినంగా నిలవకపోతే కాపురం నిలవదు అనుకుంటూ కష్టాలే మనిషికి తెలివితేటలు నేర్పిస్తాయి అంటే ఇదేనేమో అనుకుంటుంది రమీజా. ఈలోపే ఏరుపొంగుతుంది. ఆ ఏట్లో దోసపంటతో బాటు తన కూతురి కాపురం కూడా కొట్టుకునిపోతున్నట్లు భావించిన ఆమె తండ్రి ఆ ఏట్లోనే పడి కొట్టుకునిపోతాడు.ఆర్థికావసరాలు కుటుంబ సంబంధాలను ఎలా ప్రభావితం చేస్తాయో ఈ కథలో అద్భుతంగా చూపిస్తాడు రచయిత.

సంసారం అచ్చంగా ఒక చదరంగమే. తమ వంతు వచ్చినప్పుడు వెయ్యడానికి ఎత్తులు-పై ఎత్తులు ముందుగానే సిద్ధం చేసి పెట్టుకుంటారు ఆటగాళ్ళు. కంకర్ కథలో చెల్లెలి పెళ్ళిలో తేడా వచ్చిన రెండు తులాల బంగారు రాబట్టుకోవడం కోసం అన్న పెళ్ళప్పుడు చాకచక్యంగా కథ నడిపిన ఆమె అత్త గడుసుదనం చూసి విస్తుపోతాం. అందులోనే బావ మంచితనం, మూఢనమ్మకాలపై నిరసన, మనుషులంతా ఒక్కటే అనే సందేశం సొగసుగా ఇమిడిపోయాయి. భార్యాపిల్లల ఇజ్జత్ ఇంటి యజమాని కాపాడితే అతడి ఇజ్జత్ ఆత్మబంధువులు కాపాడుతారనేది ఇజ్జత్ కథాంశం. ఇందులో దర్జీ మస్తాన్ సాబ్ సాటి మనిషి పట్ల చూపిన ఔదార్యం ప్రత్యేకించి చెప్పుకోదగినది.

తన పెళ్లికి వచ్చిన చదివింపుల డబ్బుతో పెళ్ళికోసం చేసిన అప్పులు తీర్చగలననుకుంటాడు వలిమా కథలో పెళ్ళికొడుకు సత్తార్. కటికవాడు కరీం వలిమా (పెళ్ళిభోజనం) కోసం మాంసం ఇచ్చేటప్పుడే ఖరాఖండిగా చెప్పేశాడు చదివింపులు తనే రాబట్టుకుని, తన అప్పుపోగా మిగిలిందే సత్తారుకిస్తానని. అన్నంతమాత్రాన తన మెడ మీద కత్తి పెట్టినట్లు కటికవాడు చదివింపులు రాబట్టుకోవడానికి స్వయంగా వచ్చి తన పక్కనే కుర్చీ వేసుకుని కూర్చుంటే ఇబ్బందే కదా? తీరా చూస్తే వచ్చిన చదివింపులు డెబ్భై రూపాయలు! అప్పెలా తీర్చగలనా అని మధన పడుతున్న పెళ్ళికొడుకు చివరకు కరీం చూపిన సౌహార్ద్రానికి కదిలిపోతాడు. ఆపత్సమయంలో సగటుమనిషి ఆలోచనలెలా సాగుతాయో రచయిత అత్యంత సహజంగా వర్ణిస్తాడు ఈ కథలో.

అందివచ్చిన అవకాశాలను అందుకుని చకచకా పైకెగబాకడమే తెలిసినవాళ్లకు గతం గుర్తుండదు. రియల్ ఎస్టేట్లో లాభాలు ఊరిస్తుంటే అవసరంలో తనకు సాయం చేసినవారికి తాను చేయగలిగిన సాయం కూడా చెయ్యకుండా ఇంకా ఒత్తిడి పెంచి నిలువనీడ లేకుండా చేస్తాడు రాజు స్టేటస్ కథలో. అందుకు కారణం ఇద్దరి స్టేటస్ లలో వచ్చిన మార్పే. ఆత్మబంధువు కథలోని సుగాలి సీతమ్మ రాజు లాంటి నాగరికురాలు కాదు కాబట్టే తన కూతురి విషయంలో ఒకసారి మానవత్వం ప్రదర్శించిన సుబ్బరాయుడి మేలు మరచిపోక అతడికి ఆత్మబంధువుగా మారి ఎవరూ చేయనంత ప్రత్యుపకారం చేసిందేమో అనిపిస్తుంది ‘ఆత్మబంధువు ‘ కథ చదివితే.

ఒకప్పుడు బాగా బతికిన కుటుంబం వరస కరువులతో చితికిపోయినా పేదవాళ్లలా అటు ఏటిగట్టుసేద్యం చెయ్యలేరు, ఇటు చూస్తే పూటగడవదు. ఒకప్పుడు తన కింద పనిచేసిన పాలేరు పండించిన దోసతోటలోనే దొంగతనం చేయబోయి, దొరికిపోయినంతపనై అవమానం భరించలేక ఆత్మహత్య చేసుకుంటాడు కిష్టప్ప. కథాప్రారంభంలోనే ‘దొంగతిండి తినబోతే ఇదే గతి’ అని హైనాను ఉద్దేశించి రాసినమాటల్లో భావి కథాంశాన్ని అన్యాపదేశంగా అతినేర్పుగా సూచించాడు రచయిత. చేలలో రాత్రి కాపలా ఉండేవాళ్ళు ఇంటి దగ్గర తినీతినకా హడావుడిగా బయలుదేరడమూ, చేలలో కాసినవాటినే కాయలో, పళ్ళో కోసుకుతినడమూ కూడా సహజంగా వర్ణించాడు.

షేక్ హ్యాండ్ కథలో రచయితగా, బిసి కులస్థునిగా కాస్త గుర్తింపు రాగానే ‘గెలుపు నాకు గాక ఎవనికి దక్కుతుంది?’ అనుకుని ఎమ్మెల్సీ ఎలెక్షన్ బరిలో దిగిన శంకర్ నారాయణకు ‘దిగితేగానీ లోతు తెలియలేదు’. అలాగని పోటీ నుంచి విరమించుకోవడానికి మనసొప్పలేదు. అలాంటి సమయంలో ‘ఐన ఖర్చుకు రెట్టింపు ఇస్తాను. మీ మద్దతు నాకివ్వండి’ అని వచ్చిన పోటీదారుని ప్రతిపాదన తిరస్కరించినా వీడ్కోలుగా అతడికి ఇచ్చిన షేక్ హ్యాండ్ నే తన రాజకీయ బ్రహ్మాస్త్రంగా మలచుకున్న ప్రత్యర్థి దెబ్బకు మట్టికరుస్తాడు.

దహేజ్, కంకర్, నదీ కే పాల్ లాంటి కథల్లో సమస్యలకు వ్యక్తులను కాకుండా పరిస్థితులను బాధ్యులుగా చూపే గడుసుదనం ప్రదర్శించాడు రచయిత. రచయిత శశిశ్రీ తనకు తెలిసిన సమాజాన్ని నిశితంగా పరిశీలించి, నిజాయితీగా రాసిన కథలివి. చక్కటి మానవీయ దృష్టి, జీవనసంఘర్షణ ఉన్న ఈ కథలు అందరూ తప్పక చదవవలసినవి.

ప్రచురణ: నేత్రం పబ్లికేషన్స్, కడప. ప్రతులు విశాలాంధ్ర అన్ని శాఖలలోను లభ్యం. వెల 40 రూపాయలు. నేరుగా నేత్రం పబ్లికేషన్స్, 21/107, సెవెన్స్ రోడ్స్, కడప-1 లేదా శశిశ్రీ, 1-778(2ఎ), జర్నలిస్టుల కాలనీ, కడప-516004 నుంచి కూడా తెప్పించుకోవచ్చు.

-స్వాతి కుమారి

కవిత్వమంటే ఏమిటి, అది నిర్వచనాలకు, సమీకరణాలకు కట్టుబడి ఉండేదేనా? పద్యమైనా వచనమైనా, అందులో ఎన్ని మార్పులు, కొత్త పద్ధతులూ వచ్చి చేరినా.. మూల పదార్ధాలైన రసమూ, ధ్వనీ – మరోలా చెప్పాలంటే భావమూ, భాష – వీటి ప్రాముఖ్యత ఎంత వరకూ నిలబడి ఉంది?

కొద్దో గొప్పో కవిత్వం రాయటం మొదలెట్టిన వాళ్ళకి ఈ సందేహాలన్నీ ఎప్పటికప్పుడు ముసురుకుంటూ ఉండేవే. ఇవన్నీ పెద్దలందరూ వివరించిన విషయాలే ఐనా, రోజురోజుకి కవితా ధోరణులు చురుగ్గా మారిపోతున్న నేపథ్యంలో మనకి మనం చర్చించుకుని ఆత్మవిమర్శ చేసుకోవటం సమంజసం. ఈ విషయం మీద పిచ్చాపాటీ జరపటానికి పొద్దు తరఫున మూలా సుబ్రహ్మణ్యం గారిని అతిధిగా ఆహ్వానించాం. ఇక కబుర్ల లోకి..

స్వాతి: ఇక మొదలెడదాం. పొద్దుకి నేను పాతేగానీ మీరు ఇంకా పరిచయం కాలేదు.
సుబ్రహ్మణ్యం: అవును
స్వాతి: ఒక వ్యక్తిగా, ఇంకా కవిత్వానికి సంబంధించీ మీ పరిచయం ఇవ్వగలరా
సుబ్రహ్మణ్యం: సొంత ఊరు : విశాఖపట్నం, ప్రస్తుత నివాసం బెంగుళూరు, సాఫ్ట్ వేర్ ఇంజనీర్ వృత్తి, కవిత్వం ప్రవృత్తి. “ఏటి ఒడ్డున” అనే కవితా సంపుటి ప్రచురించాను. ఇది పరిచయం
స్వాతి: మరి ప్రేరణ మీరు సహజంగా యే భావానికి, ప్రేరణకి స్పందించి కవిత్వం రాస్తారు?
సుబ్రహ్మణ్యం: ఏ కళకైనా పునాది, ప్రేరణ జీవితమే అనిపిస్తుంది. ముగింపు ముందే తెలిసినా ఒక్కో మనిషి జీవితమూ ఒక్కో మహాకావ్యమే! అందుకని నా కవిత్వానికి కూడా జీవితమే ప్రేరణ.
సుబ్రహ్మణ్యం: మీ ప్రేరణ కూడా చెప్పండి
స్వాతి: మీరు చెప్పినట్టే విస్తృతార్ధంలో అందరికీ జీవితమే ప్రేరణ ఐనా. ఇంకొంచం సూక్ష్మంగా చెప్పాలంటే నాకు ఎక్కువ ప్రకృతి లోంచి ప్రేరణ దొరుకుతుంది. మనమంతా ఎంతో ప్రణాళికా బద్ధంగా ఒక రొటీన్ కి కట్టుబడి జీవిస్తూ ఉంటాం, సవ్యమైన మనుగడకి అది చాలా అవసరం కూడా. కానీ చాలాసార్లు ఇది యాంత్రికంగా విసుగు తెప్పించేలా పరిణమిస్తుంది.
సుబ్రహ్మణ్యం: అవును
స్వాతి: అలాంటప్పుడే అనుకోకుండా రాలిపడే ఒక వర్షపు చినుకో, చెప్పకుండా తాకే ఒక చిరుగాలో మనసుకి ఎంతో ఆహ్లాదాన్ని ఇస్తుంది.
సుబ్రహ్మణ్యం: నా కవిత్వానికి ముందు మాట రాస్తూ విన్నకోట గారు ఇలా అన్నారు “కవిత్వం జీవితాన్ని వెలిగిస్తుంది.. కాంతి మయం చేస్తుంది” అని
స్వాతి: నిజం.
సుబ్రహ్మణ్యం: ప్రకృతిలో ప్రతి అంశం ఏవో రహస్యాల్ని దాచుకున్నట్టుగా అనిపిస్తుంది. ఆ రహస్యాల శోధనే కవిత్వం అనుకోవచ్చేమో!
స్వాతి: ఒక పార్శ్వం నుంచి అంతే!
సుబ్రహ్మణ్యం: మరి ఇంకో పార్శ్వం?
స్వాతి: కానీ వింతేమిటంటే అవి అందరికీ తెలిసిన విషయాలే. ఒక కవి శోధించి చెప్పాక, ‘అవును కదా ఇన్నాళ్ళూ గమనించలేదు’ అనిపిస్తుంది.
సుబ్రహ్మణ్యం: చాలా నిజం. అయ్యో నేను ఇలా ఎందుకు రాయలేదు అనిపిస్తుంది. అదే గొప్ప కవిత్వం.
స్వాతి: అవును, ఎవరికోసం వారు రాసుకున్నదే అందరినీ తాకుతుంది. పాఠకులకిలా నచ్చుతుంది అనుకుని రాసినప్పుడు సార్వజనీన భావన ఉండదు కవితలో.
సుబ్రహ్మణ్యం: అవును Target audience ని దృష్టిలో పెట్టుకుని రాస్తే అది కవిత్వం కాదు.
స్వాతి: తిలక్ చెప్పినట్టు నువ్వు రాసేదేదైనా నీదై ఉండాలి, నీలోంచి రావాలి. సరే.. మీ మిగతా ప్రేరణల మాటేమిటి? ప్రకృతి కాకుండా ఇంకా మీరు కవిత్వం ఎక్కువగా దేని గురించి రాస్తారు?
సుబ్రహ్మణ్యం: నేను మొదట్లో చిన్న చిన్న వస్తువులు తీసుకుని కవిత్వం రాసేవాడిని.. కుక్క పిల్ల, సబ్బు బిళ్ళ అంటూ… అప్పుడు విన్నకోటగారు జీవితానుభవాలని కవితలుగా మలచమని సలహా ఇచ్చారు.. అలా ప్రాజెక్టు డెడ్ లైనులు, డీబగ్గింగ్ ఇలా చాలా విషయాల మీద కవిత్వం రాశాను. అదంతా ఒక సాధన అనుకోండి.
సుబ్రహ్మణ్యం: ఇవి కాక ప్రతి మనిషినీ “జీవితానికి అర్ధం ఉందా?” , ” కాల మరణాలేమిటి?” ” రాగద్వేషాలకి మూలాలేమిటి” , ” పరిపూర్ణమైన సౌందర్యం ఉందా?” వగైరా ప్రశ్నలు వేధిస్తూ ఉంటాయి. వాటికి సమాధానాలు వెతుక్కునే ప్రయత్నంలో కూడా కవిత్వం రాస్తారనిపిస్తుంది. నావి కూడా కొన్ని కవితలు ఆ కోవలోనివే..
స్వాతి: ఆహా, ఒక తాత్విక చింతన ఉన్న కవిత్వం.. నిజమే.. ప్రతి రచయిత/ కవీ ఆ మాటకొస్తే ప్రతి మనిషికీ ఏదో ఒక దశ లో తప్పనిసరిగా కలిగే అలోచనే అది.
సుబ్రహ్మణ్యం: అవును
స్వాతి: ఐతే నాకో సందేహం..
సుబ్రహ్మణ్యం: చెప్పండి.
స్వాతి: ఈ తరహా కవిత్వం వల్ల కవి తనకి తాను కానీ పాఠకుడి నుండి గానీ ఆశించేదేమిటి?
సుబ్రహ్మణ్యం: రామకృష్ణ పరమహంసని ఎవరో అడిగారుట.. “ఏమయ్యా నువ్వేదో కొండల్లో కూచుని తపస్సు చేస్తే ప్రపంచానికేమిటి ప్రయోజనం” అని
స్వాతి: ఊ
సుబ్రహ్మణ్యం: దానికి ఆయన ‘నాలోంచి ఒక తరంగం లేచి ప్రపంచాన్ని చుట్టబెడుతుంది. అది ప్రపంచంలో ఉన్న అశాంతిని కాస్తైనా తగ్గిస్తుంది’ అని అన్నారట. కాబట్టి అన్నిటికీ లౌకికమైన ప్రయోజనాలు ఉంటాయనుకోకూడదు.
స్వాతి: అది నిజమే ఆ మాటకొస్తే ఏ కళనుంచైనా అలోచన నుంచైనా లౌకికమైన ప్రయోజనాన్ని ఆశించలేము.
సుబ్రహ్మణ్యం: కవిత్వం విముక్తి కూడా… బాగా అలజడిలో ఉన్నప్పుడు అది రాసేస్తే కాస్త ఉపశమనం లభిస్తుంది.. కదా?
స్వాతి: తనలోని అంతర్గతమైన తపనని అనుభూతిని అలోచనని తనకి తాను వ్యక్తపరచుకోవటమే కళాకారుడి / కళ యొక్క మొదటి ఉద్దేశం అనిపిస్తుంది
సుబ్రహ్మణ్యం: అవును.
స్వాతి: నిజం ఆనందం కోసం ఎందరు రాస్తారో నాకు తెలీదు కాని. బాధ తీరటానికి చాలా మందే రాస్తారు
సుబ్రహ్మణ్యం: 🙂
స్వాతి: ఎప్పుడైతే ఇక ఇది రాయకుంటే ఇంకే పని మీదా ధ్యాస ఉండదు అనేంత desperate భావన కలుగుతుందో అప్పుడు మాత్రమే రాసే తరహా అన్నమాట ఇది.
సుబ్రహ్మణ్యం: అవును
స్వాతి: కవిత్వం – పద్యం నుంచి, చంధస్సు నుంచి దూరంగా వచ్చి వచన కవిత్వంగా మారటం పట్ల మీ అభిప్రాయం? నా ఉద్దేశంలో పద్యం లోని శాస్త్రీయత, చంధస్సులో నిగూఢమైన శబ్ద సౌందర్యం సాటి రానివి.
సుబ్రహ్మణ్యం: పద్యమైనా, గద్యమైనా నేను అందులో కవిత్వం కోసం చూస్తాను. వట్టి చమత్కార పూరిత పద్యాలు కొన్ని ఉంటాయి. వాటిల్లో కవిత్వం ఉండదు. అలాగే వచన కవితల పేరిట వస్తున్న కొన్ని రచనలు శుద్ధ వచనం. కాబట్టి కవిత్వమే ముఖ్యం.
సుబ్రహ్మణ్యం: ఐతే చెప్పండి.. పద్య కవిత్వం, వచన కవిత్వంపై మీ అభిప్రాయం?
స్వాతి: పద్య కవిత్వం మన సంస్కృతికి, భాషా సంపదకు చిహ్నమే కాకుండా, ఒక క్రమశిక్షణాబద్ధమైన రచనా శైలి
సుబ్రహ్మణ్యం: అవును, ఐతే ఛందోబద్ధంగా రాసినదంతా కవిత్వమేనా?
స్వాతి: సరైన మాటే అన్నారు. పద్యం అనేది పదాల్ని ఒక పద్ధతిలో కూర్చోబెట్టగలిగే సాధనం మాత్రమే!
సుబ్రహ్మణ్యం: అవును..
స్వాతి: ఇక దానిలోని కవితాత్మ కవి తపనని బట్టీ..
సుబ్రహ్మణ్యం: ఒక ఉపమానం తీసుకుని చెప్పినట్లైతే
స్వాతి: ఊ
సుబ్రహ్మణ్యం: ఛందస్సు ఒక పాత్ర లాంటిది.. ద్రవానికి చక్కని ఆకృతిని ఇస్తుంది.. ఐతే ఆ పాత్రలో పోసేది అమృతమా, ఉట్టి నీరా అన్నది వేరే విషయం.
స్వాతి: right, ఐతే తమ పాలని గానీ నీటిని గాని తెలిసీ తెలీక ఎక్కడో ఒలకబోసుకోకుండా ఒక చక్కటి పాత్రలో పెట్టుకునేందుకు ఇదో మంచి ఏర్పాటు.
సుబ్రహ్మణ్యం: 🙂

తరువాతి పేజీ >>

-గార్లపాటి ప్రవీణ్

అంతర్జాలంలో వ్యాపారీకరణ మొదలై చాలా రోజులయింది. దానిని విశ్లేషించడమే ఈ వ్యాస ఉద్దేశ్యం.

మొదట్లో వెబ్ పేజీలను సమాచార ప్రచురణ కోసమే మొదలుపెట్టారు. తమకు తెలిసిన సమాచారాన్ని ఇతరులతో పంచుకోవాలన్నదే ముఖ్య ధ్యేయంగా ఉండేది. అలాగే తమ గురించి పది మందికీ చెప్పుకోవాలనేది కూడా ఒక కారణం. మొదట్లో స్థావరంగా (స్టాటిక్) ఉన్న అంతర్జాలం నెమ్మదిగా చలనశీలంగా (డైనమిక్) మారడం మొదలుపెట్టింది. స్థావరం అంటే ఎక్కువగా మారని, వాడుకరులతో ఇంటరాక్షన్ లేని వెబ్ పేజీలని అర్థం.

పోగా పోగా అంతర్జాలం కోసం DHTML, జావా, జావాస్క్రిప్టు మొదలయిన లాంగ్వేజీలు/స్క్రిప్టుల రాకతో అంతర్జాలం చలనశీలంగా మారడం మొదలుపెట్టింది. అంటే ప్రజలు తమ వెబ్‌పేజీలను వాడుకరితో ఇంటరాక్టివ్‌గా తయారు చెయ్యగలిగారు.

పై రెండిటికీ ఉదాహరణలు చెప్పుకోవాలంటే – మీరొక వ్యక్తిగత వెబ్‌సైటు మొదలుపెట్టారనుకోండి మీ రెస్యూమే, మీ ప్రాజెక్టులు మొదలయిన వివరాలను అక్కడ పెట్టుకుంటారు. దానిని స్థావర వెబ్‌సైటుగా అనుకోవచ్చు. అదే ఓ ఫోరం, ఫ్లికర్ లాంటి ఫోటో అప్‌లోడ్, యూట్యూబ్ లాంటి వీడియో అప్‌లోడ్, ఆర్కుట్ లాంటి సోషల్ నెట్వర్కింగు లాంటి వాటిని చలనశీల వెబ్‌సైటు లని అనుకోవచ్చు.

ఇక ఈ రెండిటికీ మధ్యలో ఉన్నవి బ్లాగులనుకోవచ్చు. ఎందుకంటే వీటిలో బ్లాగరి రాసే కంటెంటూ ఉంటుంది, అలాగే వ్యాఖ్యల ద్వారా డైనమిక్ గానూ సాగడానికి ఆస్కారం ఉంది.

ఇక అంతర్జాలం అభివృద్ఢి చెందుతున్న కొద్దీ అందులో వ్యాపార అవకాశాలు పెరిగాయి. ఆ ప్రస్థానం పలు విధానాలుగా సాగింది. కోట్లాది డాలర్ల వ్యాపారంగా ఎదిగింది. ఆ విధానాలను కొంత మేరకు విశ్లేషించడమే ఈ వ్యాసం ఉద్దేశం.

స్థూలంగా చూస్తే అంతర్జాల వ్యాపారీకరణలో రెండు రకాలు కనిపిస్తాయి.

1. మొదటిది సాఫ్ట్‌వేర్/కంటెంటు/సర్వీసుల వ్యాపారీకరణ
2. రెండో రకం -మనందరికీ తెలిసిన ఉచిత కంటెంటు ఇవ్వడంతో పాటు వ్యాపార ప్రకటనలని ఉంచడం.

రెండిటి గురించీ విశ్లేషిద్దాము.

సాఫ్ట్‌వేర్/కంటెంటు/సర్వీసులని వ్యాపారీకరించడం:

ఈ పద్ధతిని అన్ని వెబ్‌సైట్లూ పాటించలేవు. తమ సైటులో తప్ప మరెక్కడా దొరకని కంటెంటును కలిగి ఉన్న వెబ్‌సైట్లు మాత్రమే ఈ పద్ధతిని అనుసరించగలవు. ఎందుకంటే.. అంతర్జాలం ఇప్పుడు ఎంతగా విస్తరించిందంటే ఒక చోట దొరకని సమాచారం వెంటనే వేరే చోట దొరుకుతుంది. ఒకరు సమాచారాన్ని దాచివేసినా, అది వేరేచోట్ల చటుక్కున దొరుకుతుంది. అలాగే ఒక సాఫ్ట్‌వేర్ గానీ సేవగానీ డబ్బు వసూలు చేస్తే దానికి ప్రత్యామ్నాయంగా ఉచితమయినది ఇంకోటి వెంటనే పుట్టుకొస్తుంది. ఈ పద్ధతి సఫలం కావాలంటే ఆయా సైట్లకు ప్రత్యామ్నాయం ఉండకూడదు. అంటే వాటి ఖాళీని ఎవరూ పూరించలేని విధంగా ఉండాలి.

ఉదా:
ఐఈఈఈ (IEEE): ఈ సైటులోని వ్యాసాలను చదవాలంటే మీరు ఆ సంస్థ సభ్యత్వం తీసుకోవాలి. ఆ తర్వాతే అందులోని వ్యాసాలు చదవచ్చు. దీనికి ప్రజలు డబ్బులెందుకు కడతారంటే ఇందులోని కంటెంటు ఇంకెక్కడా దొరకదు కనుక. (niche content) అందుకనే వ్యాపారీకరించడం సాధ్యపడింది.

అలాగే సాఫ్ట్‌వేర్/సేవ వ్యాపారీకరణ తీసుకుంటే..

గూగుల్ యాప్స్ (Google Apps): గూగుల్ దీని ద్వారా సర్వీసుని, సాఫ్ట్‌వేర్ ని వ్యాపారీకరిస్తుంది. మనం వాడే జీమెయిల్, టాక్, డాక్స్ మొదలయిన వాటిని సంస్థలు తమ డొమెయిను పేరుతో వాడుకోవచ్చు. తమకనుగుణంగా మార్చుకోవచ్చు. ఈ సేవలోని ఒక ప్రత్యేకత ఏమిటంటే.. చిన్న చిన్న సంస్థలకు ఒక గుర్తింపు కావాలి. దానికి సరసమైన ధరలో ఒక విధానం కావాలి. అది గూగుల్ యాప్స్ ద్వారా సాధ్యం. ఇలా ఏదో ఒక ప్రత్యేకత ఉంటే గానీ వ్యాపారీకరించడం కుదరదు.

ఇక రెండో‌విధానం –

ఉచిత కంటెంటు + వ్యాపార ప్రకటనలు (అడ్వర్టైజింగు):

దీనిని బాగా ప్రాచుర్యంలోకి తెచ్చింది గూగులే. యాడ్‌సెన్స్ సహాయంతో గూగుల్ అన్ని అప్లికేషన్లకీ అడ్వర్టైజింగుని జోడిస్తుంది. సాఫ్ట్‌వేర్ ని ఉచితంగా ఇస్తుంది. దీని వల్ల రెండు లాభాలు. వాడుకరులు విపరీతంగా పెరుగుతారు. ఎందుకంటే డబ్బు కట్టక్కర్లేదు కనుక. కంపెనీకి డబ్బూ చేకూరుతుంది, ప్రకటనల వల్ల. కాబట్టి ఇద్దరికీ లాభదాయకమే. ఈ పద్ధతి అంతర్జాలంలో విపరీతంగా ఆదరణ పొందింది. ఇప్పుడు చాలా కంపెనీలు ఈ పద్ధతినే ఆచరిస్తున్నాయి.

ఉదా:
జీమెయిల్: జీమెయిలు రాక ముందు ఎన్నో మెయిలు అప్లికేషన్‌ లు అంతర్జాలంలో ఉన్నాయి. కానీ అవి అందించే అంశాలు పరిమితం. చిన్న సైజు మెయిలు బాక్సులు ఇస్తాయి. POP వంటి సౌలభ్యాలు ఉండవు. మరి జీమెయిలు మార్కెటుని ఎలా సంపాదించుకుంది?
-1జీబీ సామర్థ్యం గల మెయిలు బాక్సులని కల్పించింది.
-ఉచిత POP సర్వీసుని అందించింది.
-అద్భుతమయిన ఇంటర్ఫేసుని తయారు చేసింది.
-ఆహ్వానపు పద్ధతిని అవలంబించి, లేని డిమాండుని సృష్టించింది.

తర్వాత దాని ప్రస్థానం అందరికీ తెలిసిందే. ఇప్పుడు జీమెయిలు అడ్రసు లేని వారు అరుదే. జీమెయిలు ద్వారా డబ్బుచేసుకోవటానికి కూడా గూగుల్ ఈ ప్రకటనల పద్ధతినే అవలంబించింది. మెయిలు పక్కనే సందర్భోచిత ప్రకటనలు అలాంటివే.

ఇక ఈ వ్యాపారీకరణను తెలుగు సైట్లకి ఎలా ఆపాదించుకోవచ్చు ?

పైన పేర్కొన్న పద్ధతులు కొంత మేరకు మాత్రమే స్థానిక సైట్లకు వర్తిస్తాయి. ఎక్కువగా గ్లోబల్ వెబ్‌సైట్లకే బాగా పనిచేస్తాయి. అదీకాక పెద్ద తరహా వెబ్‌సైట్లకి మాత్రమే. మరి.. చిన్న వెబ్‌సైట్లు గానీ బ్లాగరులవంటివారు గానీ మానెటైజు చేసుకోవడం ఎలా?

• ఇక్కడ ఒక సూత్రం ఉంది.. మీ వెబ్సైట్లకు, బ్లాగుకూ వేలకొద్దీ సందర్శకులు ఉంటే తప్ప, యాడ్‌సెన్స్ (అలాంటి ఇతర) ప్రకటనలు సత్ఫలితాల నివ్వవు. దీనికి ప్రత్యామ్నాయం దాదాపు లేదు.
• టెక్ క్రంచ్, లైఫ్ హాకర్ వంటి బ్లాగులని చూస్తే అవి ప్రకటనల ద్వారా చాలా సమర్థవంతంగా పనిచేస్తున్నాయని తెలుస్తుంది. ఎందుకంటే వారికి నెలకి దాదాపు మిలియన్‌ల కొద్దీ హిట్లు ఉన్నాయి కనుక. అదీ కాక
• వేల కొద్దీ ఉండే చిన్న సైట్ల మానెటైజేషను ప్రకటనల ద్వారా కుదరదు.. సింపుల్!

(ఇక్కడ గమనించాల్సిన విషయమేమిటంటే ఇంగ్లీషులో కూడా మిలియన్ల బ్లాగులలో కొన్ని మాత్రమే సమర్థవంతంగా మానెటైజ్ చెయ్యగలుగుతున్నాయి.)

అయితే సైట్లు ఇక్కడ కొంత సృజనాత్మకంగా ఉండాలి; కొత్త పద్ధతులు అన్వేషించాలి. అలాంటి కొన్ని పద్ధతులు ఈ కింద గమనించగలరు.

• తెలుగు పుస్తకాలు అమ్మే avkf వంటి సైట్ల గురించి వింటూ ఉంటాము.

• అలాగే ఇంగ్లీషులో పెద్ద బ్లాగులు (టెక్‌క్రంచ్ వంటివి) చూస్తే అవి రిఫరల్స్ ని ఒక విధానంగా ఎంచుకుంటున్నట్లుగా గమనించవచ్చు. కొన్ని పెద్ద సైట్లైతే ప్రకటనల కంటే రిఫరల్సుకే ఎక్కువ ప్రాధాన్యం ఇస్తున్నాయి.

• అలాగే నవతరంగం లాంటి ఒక సినిమా సైటును తీసుకుంటే.. దానికి అనుబంధంగా ఐఎండీబీ లాంటి ఒక సినిమా రేటింగు సాఫ్టువేరుని జత చేసారనుకోండి. నెమ్మదిగా సినిమాకు సంబంధించిన ప్రకటనలని దాంట్లో చూపించవచ్చు. సినిమా వారితో ఒప్పందాలూ కుదుర్చుకోవచ్చు.

ఇక ఇవన్నీ ఒక ఎత్తయితే, ఏకంగా ఈ ప్రకటనలనే తెలుగువారికి అనుగుణంగా మార్చుకోవడం ఇంకో ఎత్తు. ఇప్పటి ప్రకటనలతో చిక్కేమిటంటే ప్రకటనల మార్కెటు స్థానికం కాదు. అంటే మీరు ఒక తెలుగు సైటులో ఏ బెస్ట్ బయ్ ప్రకటననో చూసారనుకోండి.. మీరు దానిని నొక్కుతారా? అలాగే తెలుగు సైట్లకి ఆంగ్లంలో ప్రకటనలు ఉంచితే (గూగుల్ యాడ్సెన్స్ లాగా) ఎవరూ పెద్దగా వాటి జోలికి పోరు.

మరి ఈ ప్రకటనల ఇంజనునే మన తెలుగు వారు స్థాపించగలిగితే!?
ఓ గూగుల్ యాడ్‌సెన్స్ లాంటి సాఫ్టువేరునే తెలుగు వెబ్‌సైట్ల కోసం తయారు చేసుకోగలిగితే, అప్పుడు తెలుగు అంతర్జాల మార్కెటుకి ఉపయోగం కదా. ఇదెలా పని చేస్తుందంటే..

బ్లాగులు తీసుకుంటే ఏ పెద్ద బ్లాగు అగ్రిగేటరు సైటో ఈ ప్రకటనల ప్రొవైడరు అవుతుంది. బ్లాగరులు దానికి అనుసంధానమయ్యే అవకాశం ఉంటుంది. కంపెనీలు తమ ప్రకటనల కోసం ఈ సైటును సంప్రదిస్తారు. ఈ సైటు ఇతర బ్లాగులకి ఈ ప్రకటనలని అందిస్తుంది. వచ్చిన ఆదాయాన్ని ఇద్దరూ పంచుకుంటారు ఏదో ఒక నిష్పత్తిలో. ఇది ఇప్పుడు గూగుల్ మొదలయిన కంపెనీలు చేసేదే కానీ ఆ స్థాయి వేరు, ఇది వేరు. అవి ఇంకా స్థానిక మార్కెట్లకి చేరువకాలేదు. ఆ లోటుని వీటితో పూడ్చవచ్చు.

ఇవి కొన్ని ఆలోచనలు మాత్రమే. ఈ వ్యాసం రాయడం వెనుక ఉద్దేశం కూడా ఇలాంటి ఆలోచనలని మొదలు పెట్టించాలనే.

అయితే ఇక్కడ వ్యాపారీకరణతో వచ్చే ఇతర ప్రభావాలనూ, చిక్కులనూ కూడా చెప్పుకోవాలి.

వ్యాపారీకరణతో వచ్చే మొదటి సమస్య డబ్బు. అవును, డబ్బే! అంత వరకూ కంటెంటు మీద ప్రాధాన్యం ఉంచిన సైట్లు హఠాత్తుగా డబ్బు కోసం పాఠకుల గురించి ఆలోచించడం మొదలుపెడతారు. వారికి ఎలాంటి కంటెంటు నచ్చుతుంది, ఏది ఎక్కువ వివాదాలు, వాగ్వాదాలను సృష్టిస్తాయి, ఎక్కువ హిట్లు సంపాదించి పెడతాయి.. ఇలా అన్నమాట.

ఉదాహరణకు సినిమాల ఆధారితమయిన కొన్ని తెలుగు సైట్లు. వాటిలో ప్రకటనలు ఎక్కువ, కంటెంటు తక్కువ. మొదట మంచి కంటెంటుతో ఆకట్టుకున్న ఈ వెబ్‌సైట్లకు ఇప్పుడు ప్రజలను తమ సైటుకి రప్పించడమే ధ్యేయం. దానికోసం నిజాయితీకి నీళ్ళొదిలేసి, బ్రేకింగ్ హెడ్‌లైన్‌లతో ప్రజలను ఆకట్టుకోవాలని చూడడం, ప్రజలను రెచ్చగొట్టేలా వ్యాసాలు ప్రచురించడం వంటి పెడదోవలు తొక్కుతున్నాయి.

ఈ మధ్యే వెబ్‌జైన్ గా చెప్పుకునే ఒక సైటులో వ్యక్తిగత బ్లాగుల చర్చలలోంచి దూషణలను తమ వెబ్‌జైన్ లో ప్రచురించింది. బ్లాగరుల గురించీ, బ్లాగుల గురించీ పనికిరాని చర్చ జరపడానికి అది వేదికగా నిలిచింది. ఇవన్నీ చవకబారు ఎత్తుగడలు. ప్రస్తుతం ప్రజలను ఆకట్టుకోవడానికి ఉపయోగపడగలవేమో కానీ వారిని నిలుపుకోలేవు.

అలాగని డబ్బు చేసుకోవడం తప్పు కాదు; అది కూడా కావాలి. ఎందుకంటే.. ఏపనైనా, లాభం ఉంటే ఎక్కువ మంది దాని మీద పెట్టుబడి పెట్టే అవకాశం ఉంది -ఆ పెట్టుబడి శ్రమ రూపంలో కావచ్చు, డబ్బు రూపంలో కావచ్చు. తెలుగు అంతర్జాల పరిశ్రమ మంచి ఆలోచనలను అమలుపరచి, తెలుగు వెబ్‌సైట్లు వ్యాపారీకరణ దిశగా అడుగులు వేస్తాయని ఆశిద్దాం.

– కొల్లూరి సోమశంకర్

తెలుగు నేస్తమా,

బావున్నారా? చాలా రోజులయ్యింది మనం మాట్లాడుకుని కదూ! అందుకే ఈ తెలుగు లేఖ.

తియ్యని తెనుగులో కొత్తపాళీతో రాస్తున్నా! తెలుగులో కబుర్లు చెప్పాలని ఉంది.

వెన్నెలలో విశాఖ తీరాన విహరించి, తెలుగులో విశేషాలు చెప్పాలని ఉంది. వికటకవి రాసిన తేటగీతి మీరు చదివారా?

గోదావరితీరంలో వాగ్దేవి ఒడిలో ఓనమాలు దిద్దుకుని, అక్షరవనంలో కదలాడి ఆర్మూరు చేరి జాను తెనుగు సొగసులు ప్రదర్శిస్తున్న అభినయని అంతరంగం తెలిసిందా?

మనలోని మాట-మనసులోని మాట అంటూ గుండెచప్పుడు వినిపించే కళా స్పూర్తీ, పంచవటిలో పూలవాన కురిసిందట! జాబిల్లి సాక్షి గా పిచ్చుకలు గడ్డిపూలు ఏరుకుంటున్నాయట!

గోదావరి అంతర్వాహిని అయ్యేచోట కూర్చుని తెలుగు సాహిత్యం గురించి నా మాట చెప్పనా? . తెలుగుమాట-తేనె ఊట కదూ!
నేను ఏమనుకుంటున్నానంటే , మానసవీణ ని శృతి చేస్తూ, పడమటి గోదావరి రాగం పాడుతూ పాటల పల్లకి లో ఊరేగుదాం.
అప్పుడు ఏం జరిగిందంటే అంటూ సేకరించిన ఆలోచనలు-అందుకున్న అనుభూతులు పంచుకుందాం.

కొత్తబంగారు లోకం లో బొమ్మలాట ఆడుకుందామా లేక కంప్యూటర్ మాయాజాలం తిలకిద్దామా? పూతరేక్స్, రేగొడియాలు, మరమరాలు తింటూ సాలభంజికలు పాడే సరిగమలు విందాం. దీప్తిధారలా ప్రవహించే కల్హార కవితలు చదువుకుందాం. రెండు రెళ్ళు ఆరు అనుకునే విహారి కలం కలలు నీకు పరిచయమేనా?

ఇంకా ఏమిటి సంగతులు? నా మదిలో బోలెడు ఊసులు సుమా!

నా ప్రపంచంలో హరివిల్లు విరిసింది. నేను విన్నవి-కన్నవి చెబుతాను. ఏది నిజం అని అడగకు. తెలుగునేలలో ఖ్యాతి గాంచి
ఆంధ్రా నుంచి అమెరికావరకు పాకిన వీవెనుడి టెక్కునిక్కులు తెలుసా?

కాలాస్త్రిలో ఆణిముత్యాలు దొరుకుతున్నాయట! నేను సైతం తెలుగువాడిని అంటూ శ్రీకృష్ణదేవరాయలు చేసే, శోధన సత్య శోధన తెలుసుకుందాం. భువన విజయం సభలో నవ్వు నవ్వించు

చదువరి గారి సోది గురించి భాగ్యనగరంలో చర్చావేదికపై చర్చిద్దాం. రాతలు-కోతలు ఎప్పుడూ ఉండేవే కదా!

నా మనసు నీకు తెలుసు. నా స్వగతం మరల తెలుపనా?

పొద్దు పొడవగానే తెలుగుదనం ఉట్టిపడే మనిషి , నారాయణీయం పఠిస్తూ దీపారాధన చేసి నివేదన చేస్తే దేవుడు వరమీయడూ?

స్నేహమా, అవీ- ఇవీ అంటూ కథలు-కబుర్లు చెప్పుకుంటూ కడలితరగ కి పోదామా? తెరచాటు చందమామ సిరివెన్నెల కురిపించే సమయంలో నువ్వు అమృతవీణ మీటితే, నేను కాసేపు తెలుగు పద్యం చదువుకుంటాను.

సంగతులూ-సందర్భాలు ఇంకోసారా? నువ్వు మా ఇంటికి వచ్చి కలగూరగంప లోంచి ఏరిన కూరలతో నీకోసం వండే షడ్రుచులు తినాలి మరి!

ఏంటీ ఈ జగన్నాటకం అంటున్నావా?

అయితే ఓకె, తొందర్లోనే నేను, కూడలి లో బ్లాగాడిస్తా!

ఇట్లు
ఎల్లవేళలా నీ

పదహారణాల తెలుగబ్బాయి

అనువాద రచయితగా కొల్లూరి సోమశంకర్ సుపరిచితులే! 52 అనువాద రచనలు, 30 దాకా స్వంత రచనలూ (10 పిల్లల కథలతో సహా) చేసిన అనుభవం ఆయనది. 2004 లో మిత్రులతో కలసి 4 x 5 అనే కథా సంకలనం వెలువరించారు. 2006 లో, మనీ ప్లాంట్ అనే అనువాద కథా సంకలనం వెలువరించారు.

ఇతర భాషల కథలను తెలుగులోకి తేవడంతో పాటు, ఈ మధ్య కాలంలో వచ్చిన కొన్ని మంచి తెలుగు కథలని హిందీలోకి అనువదిస్తున్నారు.

సోమశంకర్ రచనల పూర్తి జాబితా కోసం ఆయన బ్లాగు చూడవచ్చు

-కొణతం దిలీప్

“అభివృద్ధిని అర్థం చేసుకోవడం చాలా తేలిక. అదే సమయంలో చాలా కష్టం కూడా. అభివృద్ధి చాలా బలంగా కనపడుతుంది కాబట్టి దానిని అర్థం చేసుకోవడం సుళువు. అదే సమయంలో అభివృద్ధిని అర్థం చేసుకోవడం చాలా సంక్లిష్టమైన వ్యవహారం. ఎందుకంటే మిరుమిట్లు గొలిపే అభివృద్ధి వెలుగుల మధ్య అది సృష్టించే నల్లని చారలు మన కంటికి కనపడవు”

ఆర్. ఎస్. రావు (ప్రముఖ సామాజిక శాస్త్రవేత్త)

—

మేం ప్రయాణిస్తున్న ఏసీ ఇండికా కారు ముంబై హైవేపై పరుగులు తీస్తోంది. సిటీకి దాదాపు పాతిక కిలోమీటర్ల దూరంలో కొత్తగా వెలసిన ఒక రిసార్టుకు ఆఫీసు నుండి మా టీం సభ్యులమంతా పిక్నిక్ కొరకు బయలుదేరాం. అప్పటి దాకా వాతావరణం గురించీ, హైదరాబాద్ ట్రాఫిక్ గురించీ జరిగిన మా కబుర్లు హఠాత్తుగా రాజకీయాలపైకి మళ్లాయి. వెనుక సీట్లో ఉన్న ఉత్తర ప్రదేశ్ కు చెందిన కొలీగ్ అన్నాడు – “You guys from Andhra are really lucky, man. You have a great leader like Chandra Babu Naidu”. ఆ మాట నేను వినడం అది మొదటిసారి కాదు. రాష్ట్రం వెలుపలి నుండి వచ్చిన వారెవరైనా చంద్రబాబును పొగడకుండా ఉండటం అరుదు. అందులో యువత మరీను. అన్న ఎన్.టి.ఆర్. తెలుగు వాడి ఖ్యాతిని డిల్లీ దాకా తీసుకువెళ్తే మన బాబుగారేమో ఆ ఖ్యాతిని దేశ తీరాలను దాటించి న్యూయార్క్, వాషింగ్టన్ దాకా వ్యాపింపజేశాడు. ఇంత పేరు సంపాదించడానికి మీడియా కన్సల్టెంట్లకు తగలేసిన ప్రభుత్వ సొమ్మెంత అనేది వేరే విషయం.

నేను చంద్రబాబు హయాంలో రాష్ట్రంలో జరిగిన అభివృద్ధి కొంచెం మాత్రమేనని, ఆ సమయంలోనే రాష్ట్రం వరల్డ్ బ్యాంక్ అప్పుల విషవలయంలో చిక్కుకు పోయిందని చెప్పానా అబ్బాయికి.

“వరల్డ్ బ్యాంక్?” ప్రశ్నార్ధకంగా మారిందా అబ్బాయి ముఖం.

“Is it some bank like Citi Bank?” అని అడిగాడా యువకుడు.

నాకు నవ్వాలో ఏడవాలో అర్థం కాలేదు. రాజకీయార్ధిక విషయాలపై మన దేశపు యువతలో ఉన్న విషయపరిజ్ఞానానికి ఆ కుర్రాడు ఒక ఉదాహరణ మాత్రమే.

మనదేశంలో సంస్కరణలకు ఆద్యుడిగా, ఒక పోస్టర్ బాయ్ గా నిలిచినవాడు చంద్రబాబు. అటువంటి వ్యక్తి ఇటీవలి కాలంలో మండుటెండల్లో ఉరూరా తిరుగుతూ వ్యవసాయానికి 12 గంటల ఉచిత కరెంటు ఇస్తానని తిరగడం ప్రపంచీకరణ సమర్థకులకు ఒక చెంపపెట్టు వంటిది. ఒక విధంగా ఇది ప్రజల విజయం. చంద్రబాబు నాయుడిని 2004 ఎన్నికల్లో చిత్తుచిత్తుగా ఓడిస్తే గానీ.., ఈ దేశప్రభువులకు సంస్కరణలు దారి తప్పుతున్నాయని తెలియ రాలేదు. ఎన్ని హైటెక్కులొచ్చినా బువ్వపెట్టే వాడు రైతన్నేనని, అతనికి మేలు చేయని ఏ విధానమూ దేశానికి మేలు చేయదనీ మత్తు వదిలేలా చేసినవాడు మన తెలుగు రైతన్నే. ప్రపంచీకరణ నేపథ్యంలో ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ఆర్ధికరంగం ఎలా ఉందో, సమీప భవిష్యత్తులో అది ఎలా ఉండబోతుందో అన్నది రేఖామాత్రంగా చర్చించడమే ఈ వ్యాసోద్దేశం.

—
రాష్ట్ర ఆర్ధిక రంగం- ప్రస్తుత స్థితి

పోయిన సంవత్సరం రాష్ట్రంలో స్థూల వార్షికోత్పత్తి (GSDP) దాదాపు పది శాతం పెరిగి 2,29,461 కోట్లకు చేరుకుంది. అన్ని అభివృద్ధి చెందుతున్న ఆర్ధిక వ్యవస్థల్లాగే మన రాష్ట్ర ఆర్ధిక రంగం కూడా మెల్లగా ప్రాథమిక రంగమైన వ్యవసాయం నుండి తృతీయ రంగం అయిన సేవల వైపు మళ్లింది. ఒకప్పుడు మన రాష్ట్ర స్థూల జాతీయోత్పత్తిలో దాదాపు 65 శాతాన్ని సమకూర్చిన వ్యవసాయ రంగం వాటా ఇప్పుడు 26 శాతానికి పడిపోయింది. ద్వితీయ రంగమైన పరిశ్రమల వాటా 9 శాతం నుండి 21 శాతానికి చేరగా, సేవల (ఫైనాన్స్, రియల్ ఎస్టేట్, హోటల్స్, ఇన్స్యూరెన్స్ వంటివి) వాటా 27 శాతం నుండి 52 శాతానికి పెరిగింది.

ఈ యేడు మన రాష్ట్ర బడ్జెట్ లక్ష కోట్లు దాటింది. ఇది బంగ్లాదేశ్ వంటి చిన్న దేశాల బడ్జెట్ల కన్నా ఎక్కువని మన ఆర్థిక మంత్రి చెప్పారు కూడా. మన వ్యవసాయ వృద్ధి రేటు 8.38 శాతం. జాతీయ స్థాయిలో ఇది 2.59 శాతం మాత్రమే ఉండటం గమనార్హం. ప్రస్తుత సంవత్సరంలో ఆహార ధాన్యాల ఉత్పత్తి 180 లక్షల టన్నులు ఉండగలదని అంచనా; ఇదొక రికార్డు. తలసరి ఆదాయ వృద్ది రేటు జాతీయ స్థాయిలో 7.55 శాతం ఉంటే మన రాష్ట్రానిది 9.35 శాతం ఉంది. ఇవన్నీ సంతోషించాల్సిన విషయాలే. అయితే ఈ మెరుపుల వెనుక కనపడని మరకల గురించి కూడా మనం తెలుసుకోవాలి. ఈ అభివృద్ధికి సరైన కారణాలు, దీనికి చోదక శక్తిగా పనిచేస్తున్న వ్యక్తులు, శక్తులు, విధానాల గురించి మనం అలోచించాలి. కొన్ని గణాంకాలు వాటికవే కథ మొత్తాన్నీ చెప్పవు. దాని వెనుకున్న ఇంకొక గణాంకం తెలిస్తే కానీ దాని రెలెవెన్స్ అర్థం కాదు.

ఒకసారి ఈ గణాంకాలు కూడా చూడండి. స్థూల రాష్ట్రోత్పత్తిలో వ్యవసాయ రంగం వాటా గత నాలుగు దశాబ్దాల్లో సగానికి సగం తగ్గగా ఆ రంగంపై ఆధారపడి జీవించే వారి సంఖ్య మాత్రం 8 శాతమే తగ్గింది. దీనర్ధం ఏమిటంటే తక్కువ మంది ఆధారపడ్డ రంగం ఎక్కువ సంపాదిస్తుంటే, ఎక్కువమంది ఆధారపడ్డ రంగం తక్కువ సంపాదిస్తున్నది. ఈ పరిస్థితి ఎక్కువకాలం కొనసాగడం రాష్ట్ర భవిష్యత్తుకు మంచిది కాదు. గుర్తుంచుకోవాల్సిన విషయం ఏమిటంటే కేవలం సర్వీసుల రంగంపై ఆధారపడి మనవంటి రాష్ట్రం అభివృద్ధి చెందడం సాధ్యం కాదు. వ్యవసాయ వృద్ధి రేటు పడిపోకుండా చూసుకోవాల్సిన అవసరం ఎంతైనా ఉంది. సకాలంలో రుతుపవనాలు రావడం వల్ల నీటి లభ్యత పెరగడం, ఉచిత విద్యుత్తు మూలంగా ఇప్పుడు వ్యవసాయ రంగం పరిస్థితి ఫర్వాలేదు.కానీ ఈ రెండిట్లో ఏది లేకపోయినా మళ్ళీ కథ మొదటికొస్తుంది.

మన రాష్ట్రానికి ఉన్న అప్పు దాదాపు లక్షకోట్లు. రాష్ట్ర ప్రభుత్వం గత నాలుగేళ్లలో దాదాపు 50 వేల కోట్ల పై చిలుకు ప్రభుత్వ ఆస్తులను తెగనమ్మింది. అప్పులు తెచ్చుకుని, ఆస్తులు అమ్ముకుని సాధించే అభివృద్ధికి ఏమైనా అర్థం ఉందా?

అభివృద్ధికి అసలైన కొలమానంగా భావించే మానవాభివృద్ధి సూచిక (Human Development Index)లో ఆంధ్ర ప్రదేశ్ 1991 సంవత్సరంలో 9వ స్థానంలో ఉంటే 2001 నాటికి 10వ స్థానానికి దిగజారింది. ఇక కేంద్ర ప్రభుత్వ సూచన మేరకు మానవాభివృద్ధి నివేదిక (Human Development Report) ను తయారుచేస్తానని చెప్పి ఆ మేరకు నిధులు కూడా పొందిన రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఆ రిపోర్ట్ తయారయినా బయట పెట్టట్లేదు. ఆ నివేదిక బయటికి వస్తే ఈ అభివృద్ధి బండారం బయటపడుతుందని భయం.

పేరుకు పెద్ద బడ్జెట్ అని ఇప్పుడు ఢంకా బజాయించినా అనేక రంగాలకు ఘనమైన కేటాయింపులు జరిపి యేడాది చివరకు అందులో చాలా నిధులు ఖర్చు చేయకపోవడం, చేసినా ఫిబ్రవరి, మార్చ్ నెలల్లో ఆదరా బాదరాగా ఖర్చు చేసి వృధా చేయడం గత కొన్నేళ్లుగా కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వం చేస్తున్నది. విద్య, వైద్యం, సాంఘిక సంక్షేమం వంటి రంగాలకు కోతపెట్టి డబ్బు ఆదా చేసే పద్ధతి ఏ మాత్రం సమర్ధనీయం కాదు.

రెండు రూపాయలకు కిలో బియ్యం పధకానికి ఈ బడ్జెట్లో 1980 కోట్లు కేటాయించారు. పేదవారికి తక్కువ ధరలో బుక్కెడు బువ్వ పెట్టాలనుకోవడం సంతోషమే కానీ అదే సమయంలో ఆ పథకం అమలుకు అవసరమైన డబ్బులు ఆబ్కారీ ఆదాయం పెంచుకోవడం ద్వారా సమకూర్చుకోవాలనుకోవడం బాధ్యతారాహిత్యానికి పరాకాష్ట. పేదల కుటుంబాలను గుల్లచేసేటట్టు మద్యం పారించి ఆ డబ్బుతోనే వారికి సబ్సిడీ బియ్యం ఇవ్వడం ఏ విధంగా సంక్షేమ రాజ్యం అవుతుందో ఏలికలే చెప్పాలి.

ఒక విషయంలో మాత్రం రాష్ట్ర ప్రభుత్వాన్ని మెచ్చుకోవాలి. దేశంలో ఎక్కడా జరగనంత మెరుగ్గా జాతీయ గ్రామీణ ఉపాధి హామీ పథకం మన రాష్ట్రంలో అమలవుతుంది. లబ్ది దారులకు జాబ్ కార్డులు ఇచ్చి, పోస్టాఫీసు ద్వారా చెల్లింపులు జరిపి మన రాష్ట్రం ఇతర రాష్ట్రాలకు ఒక నమూనాగా నిలిచింది. కొన్ని లక్షల మంది పేదలు ఈ పథకం వల్ల లబ్ది పొందారు.

ఇక బడ్జెట్లో అన్ని ప్రాంతాల మధ్య సమతులనం పాటించడం ప్రభుత్వ బాధ్యత. తెలంగాణా ప్రాంతంలో వచ్చిన రాబడిని ఆంధ్ర ప్రాంతానికి వినియోగిస్తున్నారని ముప్ఫై యేళ్ల కిందటే లలిత్ కమిటీ తేల్చి చెప్పినా, గత సంవత్సరం కూడా రాష్ట్ర శాసనసభలో ఆర్ధిక మంత్రి ఈనాటికీ అలాగే జరుగుతున్నదని ఒప్పుకోవడం ప్రాంతీయ భావాలు ఇంకా రెచ్చగొట్టే అంశమే.

ప్రపంచ బ్యాంకు – చంద్రబాబు – వైయెస్

భారత్ వంటి ఫెడరల్ దేశాల్లో రాష్ట్రాల ఆర్ధిక రంగాలు అనేక విషయాల్లో కేంద్ర నిర్ణయాలను బట్టి ఉంటాయి. 1991 తరువాత మన దేశంలో సరళీకరణ పేరిట జరిగే అనేక విధాన నిర్ణయాల్లో రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల ప్రమేయం పెద్దగా లేదు. అయితే రాష్ట్ర స్థాయిలో జరిగే అనేక విధాన నిర్ణయాల్లో ఎటువంటి దారిలో వెళ్లాలనే విషయంలో రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలకు స్వేచ్ఛ ఉంది.

ఇక ప్రపంచ బ్యాంక్ కేంద్ర ప్రభుత్వాన్ని బైపాస్ చేసి నేరుగా రాష్ట్రాల ముఖ్యమంత్రులతోనే వ్యవహారాలు నడపడం, రాష్ట్ర ఆర్ధిక రంగంలో నేరుగా జోక్యం చేసుకోవడం మొదలుపెట్టింది ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లోనే. ఒక విధంగా మన రాష్ట్రాన్ని ప్రపంచ బ్యాంక్ ఒక Lab Rat గా, ఒక Guinea Pig గా వాడుకుంది.

చంద్రబాబు నాయుడు హయాంలో మన రాష్ట్రం సంస్కరణల అమలులో దేశానికే ఒక దిశా నిర్దేశం చేసే స్థాయికి ఎదిగింది. ముఖ్యంగా విద్యుత్ సంస్కరణల విషయంలో కేంద్ర విద్యుత్ శాఖా మంత్రి అయితే అవకాశం దొరికినప్పుడల్లా చంద్ర బాబును ఆకాశానికెత్తేవాడు. విద్యుత్ రంగంలో బాబు మొదలు పెట్టిన ప్రైవేటీకరణ ఘోరంగా విఫలమయ్యాక ఇప్పుడు ఆ మాటెత్తే ధైర్యం చేయట్లేదెవరూ. నాయుడుగారు మరొకసారి గెలిచి ఉంటే ఈ పాటికి సింగరేణి, ఆర్టీసి, హైదరాబాద్ మంచి నీటి సరఫరా ప్రైవేటుపరం అయ్యేవి. విద్యుత్ బోర్డులో అర్ధాంతరంగా ఆగిన ప్రైవేటీకరణ పూర్తి అయ్యేది.

ఇంకొన్నేళ్ల దాకా మన రాజకీయాలన్నీ వ్యవసాయ రంగం చుట్టే తిరుగుతాయనడంలో సందేహం లేదు. అయితే పరిస్థితి రాత్రికి రాత్రే వ్యవసాయానికి అనుకూలంగా మారలేదు. ఉచిత విద్యుత్తు ఇస్తే తీగలపై బట్టలు ఆరేసుకోవాలని ఎద్దేవా చేసిన చంద్రబాబు మెడలు వంచి ఇప్పుడు నేను కూడా ఉచిత విద్యుత్తు ఇస్తాననే వరకూ తేగలిగింది ప్రజల చైతన్యమే.

చంద్రబాబు హయాంలో ప్రపంచ బ్యాంకు నేతృత్వంలో రాష్ట్రంలో జరిగిన సంస్కరణల యజ్ఞం వికటించింది. ఇప్పటి ప్రభుత్వం కూడా ప్రపంచ బ్యాంకు వద్ద అప్పులు చేస్తూనే ఉన్నా, బ్యాంకు షరతుల విషయంలో కొంచెం జాగరూకతతో వ్యవహరిస్తున్నట్టు అనిపిస్తున్నది.

నాయుడు ఉన్నప్పుడు రాష్ట్ర ఆర్ధిక వ్యవహారాలు చాలా అధ్వాన్నంగా ఉండేవి. ఏ పూటకు ఆ పూట అప్పుచేస్తే కానీ బండి నడవని పరిస్థితి. పాత అప్పులు తీర్చడానికి కొత్త అప్పులు చేసేది రాష్ట్ర ప్రభుత్వం. 2000-01 సంవత్సరంలోనయితే కొత్తగా తీసుకున్న అప్పులో 71% పాత అప్పులు తీర్చడానికే సరిపోయింది. ఆ అప్పుల భారం నేటికీ అలా పెరుగుతూనే ఉంది.

తాకట్టుపెట్టే వాడు పోయి అమ్మేవాడొచ్చాడు

కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వం వచ్చాక కొత్త అప్పులు చేయడం కాస్త తగ్గినట్టే కనిపిస్తున్నా ఆర్ధిక వనరులు సమకూర్చుకోవడానికి ప్రభుత్వం మరొక ప్రమాదకర పద్ధతి ఎంచుకుంది. సాక్షాత్తూ ప్రభుత్వమే రియల్ ఎస్టేట్ దళారీగా అవతారమెత్తింది. హుడా, హౌసింగ్ బోర్డ్, ఎ.పి.ఐ.ఐ.సి. వంటి సంస్థల వద్ద ఉన్న భూములను అందినకాడికి తెగనమ్మేస్తోంది. ప్రభుత్వశాఖలకు నెలవారీ టార్గెట్లు పెట్టి మరీ భూములు అమ్మడం ప్రపంచ చరిత్రలో ఇదివరకు ఎవరూ చేసి ఉండని పిచ్చిపని. ఎ.పి.ఐ.ఐ.సి అయితే తన వద్ద ఉన్న భూములే కాక యేటా కొన్ని వేల ఎకరాల భూములను రైతులనుంచి బలవంతంగా తక్కువ ధరలకు సేకరించి ప్రైవేటు కంపెనీలకు, ప్రత్యేక ఆర్థిక మండళ్లకు ఎక్కువ రేటుకు అమ్ముకుంటోంది.

తాజాగా భూముల వ్యాపారం చేయడానికి డెక్కన్ ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ లిమిటెడ్ అనే కంపెనీని స్థాపించి పబ్లిక్ గా తాను దళారీ వ్యాపారం చేయాలనుకుంటున్నానని నిస్సిగ్గుగా ప్రచారం చేసుకుంటోంది మన రాష్ట్ర ప్రభుత్వం.

ఏ హైదరాబాద్ చుట్టు పక్కలనయితే ఇంత అన్యాయంగా ప్రభుత్వం భూములు అమ్ముకుంటోందో అదే హైదరాబాద్ లో ఉన్న 800 గవర్నమెంటు స్కూళ్లలో 200 పైచిలుకు స్కూళ్ళు అద్దె భవనాల్లోనే నడుస్తున్నాయంటే మన అభివృద్ధి ఎంత డొల్లనో అర్థం అవుతుంది.

భవిష్యత్తేమిటి?

రాష్ట్ర భవిష్యత్తే ప్రశ్నార్ధకమైన రోజులివి. ఆర్థిక రంగ భవిష్యత్తు చెప్పడం కొంచెం కష్టమే. రైతులకు ఉచిత విద్యుత్ ఇవ్వడంతో పాటు కొత్త జలవనరులు ఏర్పాటు చేయడం, రుణాలు ఇప్పించడం, మార్కెటింగ్ సౌకర్యం మెరుగుపరచడం వంటి చర్యలు చేపడితే వ్యవసాయరంగం మనల్ని పదికాలాల పాటు చల్లగా ఉంచుతుంది. జల యజ్ఞం పనుల్లో జరుగుతున్న భారీ అవినీతిని అరికడితే గానీ అటువంటి పథకాలు ప్రజలకు ఉపయోగపడవు.

సాఫ్ట్ వేర్ రంగంపై అమెరికా మాంద్యం నీలి నీడలు కమ్ముకుంటున్నట్టు వార్తలు వస్తున్నాయి. ఈ మాంద్యం ప్రభావం ఎక్కువైతే మనకు ఇక్కడ రాష్ట్రంలో ఉద్యోగావకాశాలపై దెబ్బపడటమే కాక అమెరికా నుండి మనవాళ్ళు పంపుతున్న డబ్బు (Remittances) కూడా తగ్గుముఖం పడుతుంది. సాఫ్ట్ వేర్ రంగం నుండి వచ్చే డబ్బులు తగ్గితే రాష్ట్ర ఆర్థిక రంగంపై కూడా స్వల్ప ప్రభావం ఉండక తప్పదు. ఏదేమైనా ఈ రంగం నుండి ప్రభుత్వానికి వస్తున్న ఆదాయం ఎంతో ఖచ్చితంగా అంచనా వేయాల్సిన సమయం వచ్చింది. పరిశ్రమ వృద్ధి దెబ్బతినకుండా ఈ రంగం నుండి ఆదాయం వచ్చే మార్గాలు అన్వేషించాలి.

ఇప్పటికే స్పెక్యులేషన్ తో ఆకాశమంత ఎత్తుకు ఎదిగిన రియల్ ఎస్టేట్ ధరలు నేల వైపు దిగి రావడం మొదలైంది. కొన్నాళ్లైతే రియల్ ఎస్టేట్ భూముల ధరలు స్థిరీకరణ పొందుతాయి. ఈ రంగంలో విచ్చలవిడిగా చలామణి అవుతున్న నల్లడబ్బుకు కళ్లెం వేయాలి. అప్పుడే రాష్ట్ర ఖజానాకు ఏమైనా లాభం వస్తుంది. రిజిస్ట్రేషన్ విలువలను హేతుబద్ధం చేయడం ఇందులో తొలిమెట్టు కాగలదు.

కొత్త ప్రభుత్వం నిజాయితీగా ప్రయత్నిస్తే మనకు రాబడి మార్గాలు చాలానే ఉన్నాయి. అప్పులు, ఆస్తుల అమ్మకం చేయకుండా కూడా ఈ రాష్ట్రాన్ని చక్కగా నడపొచ్చు. ఇనుము, బాక్సైట్, సహజ వాయువు, చమురు, బొగ్గు వంటి సహజ వనరులను ప్రభుత్వమే వెలికితీసి అమ్ముకుంటే యేటా వేలకోట్ల రూపాయల ఆదాయం వస్తుంది. (ఒక్క సింగరేణి బొగ్గు అమ్మకం ద్వారానే 350 కోట్ల ఆదాయం వస్తుంది రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి)

ఇక సేల్స్ ట్యాక్స్, ఇతర వాణిజ్య పన్నులను సరిగ్గా వసూలు చేయడం ద్వారా ఇంకొన్ని వేలకోట్ల రూపాయలు సంపాదించవచ్చు.

ఇవన్నీ జరగాలంటే చిత్తశుద్ధి ఉండాలి. మరి రేపు వచ్చే కథానాయకులకు అది ఉన్నదా? కాలమే జవాబు చెప్పాలి.

దిలీప్ నల్గొండ జిల్లా మోత్కూరు పక్కనే ఉన్న ఆరెగూడెం గ్రామంలో ఒక వ్యవసాయ కుటుంబంలో జన్మించారు. వీ.వీ కాలేజిలో బీయస్సీ, వివేకానంద స్కూల్ ఆఫ్ పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ స్టడీస్ నుండి యెంబీఏ (మార్కెటింగ్) చదివి, ప్రస్తుతం హైదరాబాదులోని ఓ సాఫ్ట్ వేర్ కంపెనీలో నాన్-సాఫ్టువేరు ఉద్యోగం చేస్తున్నారు.

దిలీప్ మొదటి రచన “సహస్రాబ్దికి స్వాగతం” అనే సీరియల్ 2000 సంవత్సరంలో స్వాతి వారపత్రికలో ప్రచురితమయ్యింది. ఆ పత్రిక నిర్వహించిన పోటీలో 25,000 రూపాయల నగదు బహుమతి గెల్చుకుంది. సామాజిక, రాజకీయ, ఆర్థిక అంశాలపట్ల తన అభిప్రాయాలను తన బ్లాగు – hridayam.wordpress.com – లో వెల్లడిస్తూంటారు. వీక్షణం పత్రికలో కూడా వ్యాసాలు రాస్తూంటారు.