శివున్ స్మరించ పాపముల్ నశించునా? యబద్ధమే
రవి : శివుని స్మరిస్తే కష్టాలు, పాపాలు తొలగిపోతాయేమో ప్రయత్నిద్దాం.
రవి : శివున్ స్మరించ పాపముల్ నశించునా? యబద్ధమే – మూర్తి గారూ చెప్పాలి!
గన్నవరపు వారు :
అవాంతరంబు నున్న విష్ణు వాదిదేవు డయ్యెడున్
భవాని లక్ష్మి గొల్చి భవ్యభాగ్యు గాన గృష్ణుడౌ
భవున్!హరిన్!పురాంతకున్!శుభంకరు న్!నృసింహునున్
శివున్ స్మరింప పాపముల్ నశించు నాయబధ్ధమే !
ఆదిత్య :
తలతిరిగెను చక్రము వలె
కలయో మాయయొ తెలియక కన్నులు చెదరెన్
పలుకులరాణికి సిగలో
కులికెడు చూడామణి యిది ధన్యుడనైతిన్
శంకరయ్య : ఆదిత్య గారూ, చివరి పాదంలో యతి తప్పిందండీ!
గిరి : మూర్తిగారి చామరం ధాటికి ఆదిత్యగారికి మధ్యలో తలతిరిగిందా 🙂
రవి : చక్రం లేటుగా తిరిగిందనుకుంటాను. 🙂
గన్నవరపు వారు : ఆదిత్య గారు చక్కని పద్యము చెప్పారు. నాకిది తొలి పంచచామరము !
కామేశ్వర రావు : మూర్తిగారు తమ సంతకంతో మరీ పూరించారు!
శంకరయ్య : గనవరపు వారి పద్యం జవనాశ్వంలా ఉరికింది.
కామేశ్వర రావు : “నృసింహునిన్” అని ఉండాలనుకుంటా
గన్నవరపు వారు : ధన్యవాదములు ! సంతకము పెట్టక కుదర లేదు
రవి : సంతకంలో పొఱబాటు 🙂
గన్నవరపు వారు : సంతకములో చేయి వణికింది
కామేశ్వర రావు : ఈ సమస్య చూసినప్పుడు “కిమస్తి మాలాం కిమ కౌస్తుభం వా” గుర్తుకువచ్చింది.శివుని ప్రసక్తి తెచ్చి విష్ణుపరంగా పూరించమన్నారు కదా!
రవి : మీ పూరణ కూడా ఆ భావనేనా?
కామేశ్వర రావు : ఇంచుమించుగా
శంకరయ్య : ఆదిత్య గారూ, మీ పద్యం చివరి పాదాన్ని ‘తలపుల చూడామని నిడి ధన్యుడనైతిన్’ అంటే సరి!
ఆదిత్య : బాగుంది ! ధన్యవాదాలు !
రవి : ఆదిత్య గారికి “కుశలుడనైతిన్” – అని చెబుదామని మిన్నకున్నాను.
సవరించిన పద్యం :
తలతిరిగెను చక్రము వలె
కలయో మాయయొ తెలియక కన్నులు చెదరెన్
పలుకులరాణికి సిగలో
తలపుల చూడామణి నిడి ధన్యుడనైతిన్
కామేశ్వర రావు : అయినా ఆ హరిహరనాథుని తిక్కన కీర్తించినట్టుగా ఇంకెవ్వరు కీర్తించ గలరు!
గన్నవరపు వారు : రెండవ పాదమును సవరించాను ఈ విధముగా చదువుకొండి – భవాండ మెల్ల వ్యాప్తి నొంది భక్తి యుక్తి సాధ్యుడౌ
సవరించిన పద్యం:-
అవాంతరంబు నున్న విష్ణు వాదిదేవు డయ్యెడున్
భవాండ మెల్ల వ్యాప్తి నొంది భక్తి యుక్తి సాధ్యుడౌ
భవున్!హరిన్!పురాంతకున్!శుభంకరు న్!నృసింహునున్
శివున్ స్మరింప పాపముల్ నశించు నాయబధ్ధమే !
రవి : కామేశ్వరరావు గారూ..పరుగెత్తించండి గంగా ప్రవాహాన్ని
కామేశ్వర రావు : అలాగే
కామేశ్వర రావు :
శివమ్మటన్న వేదమౌను శ్రీశుభప్రదాయియౌ
నవాంబుజాక్షు నా సహస్రనామవార్ధి గల్గదే
శివాయటన్న భవ్యనామశీకరమ్ము! విష్ణువౌ
శివున్ స్మరింప పాపముల్ నశించు, నాయబద్ధమే!
గిరి: నాయబధ్ధమే అంటే న్యాయబధ్ధమనేనా
కామేశ్వర రావు : గిరిగారు, అవును
గన్నవరపు వారు :కామేశ్వర రావు గారూ చాలా బాగుంది !
గిరి: మీ పూరణ అద్భుతంగా లేదంటే నా అబధ్ధమే, ఉందంటే నాయబధ్ధమే
చదువరి : ఈ ఛందం నడక దూకుతున్నట్లుగా భలే ఉంది. పద్యాలు పాడుకోడానికి అనువుగా ఉన్నాయి.
గిరి: చదువరి గారు, సరిగ్గా చెప్పారు.
రవి : “శీకరము” – ఈ పదం కామేశ్వరరావు గారి పద్యాల్లో కొన్నిసార్లు చూశాను.
కామేశ్వర రావు : గిరిగారు 🙂 రవీ, అవునా!
రవి : ఇదివరకు సభలో “శీకరమై” అని లాగించారు
కామేశ్వర రావు : రవీ, అవునండోయ్!
ఆదిత్య : she కరమ్ము అన్నకి అంతిష్టమా 🙂
చదువరి : ధిమిద్ధిమిత్తురంగ.. ఈ శివ స్తోత్రం ఇదే ఛందంలో ఉందా?
కామేశ్వర రావు : రావణబ్రహ్మ శివస్తోత్రం ఇదే ఛందస్సు కదా!
గిరి: ఓహౌ – అదీ సంగతి
రవి : ఓహో రావణబ్రహ్మ స్తుతి ఈ ఛందస్సేనాండి?
ఆదిత్య : గీతాంజలి పాట లో అదే ఛందస్సు అని చెప్పినట్లు గుర్తు
రవి : ఏ పాటండి?
ఆదిత్య : అన్నా ??
గిరి : కామేశ్వరరావుగారు, పద్యం నడకని అలవాటు చేసుకోవడానికి మొన్న నడుస్తూ దరువువేసుకుంటూంటే – తెలిసిన నడకలా అనిపించింది. అదీ సంగతి.
కామేశ్వర రావు : అవును. అయితే తెలుగుపలుకుల కన్నా సంస్కృతపదఘట్టనే ఈ ఛందస్సుకి అందాన్నిస్తుందని నాకనిపిస్తుంది.
కామేశ్వర రావు : గీతాంజలి పాటా?
ఆదిత్య : వయస్సులో వసంతమే ఉషస్సులా జ్వలించగా …??అదేనా
కామేశ్వర రావు : ఆ అవును!
గిరి : ఆదిత్యా, అవునవును
గన్నవరపు వారు : తొలి లఘువు తర్వాత గురువు లఘువులు వరుసగా పడడము వలన లయ కుదురుతొంది
రవి : ఎవరైనా తెలుగు కవులు విరివిగా ఈ ఛందస్సులో వ్రాశారాండి?
శంకరయ్య : తమతమ కావ్యాల్లో అశ్వాసాంత పద్యాల్లో వ్రాసిన వారే ఎక్కువ.
గిరి : కామేశ్వరరావుగారు చెప్పినట్టు సంస్కృతపదాల కూర్పు ఈ ఛందస్సులో సులభం కూడా అనుకుంటా
రవి : తెలుగులో కవులు ఎక్కువగా ఉపయోగించకపోవడం వల్ల అలా అనిపిస్తున్నదని నా అనుకోలు
రవి : కవిరాజవిరాజితము (అయిగిరి నందిని) ఆ ఛందస్సు కూడా సంస్కృతంలో బావుంటుందని అనుకుంటూ ఉండేవాన్ని
రవి : పెద్దన గారు, రాయలవారూ కవిరాజవిరాజితము ఛందస్సు వాడారు.
శంకరయ్య : ఒక నగణం, వరుసగా ఆరు జగణాలు చివర ఒక గురువు … ఇది కవిరాజవిరాజిత గణాలు.
కొత్తపాళి : దీన్ని గురించి నేను లోగడ ఒక టపా చేశాను
కొత్తపాళి : ఆముక్తమాల్యదలో ఆశ్వాసాంత పద్యాల్లో రాయలవారు వాడారు ఒక్కసారే
రవి : అవును. మనుచరిత్రలోనూ అదేపద్యం కాస్త తేడాతో ఉన్నది
కామేశ్వర రావు : రవీ, మీరన్న రాయల/పెద్దన పద్యం పూర్తిగా సంస్కృతమే కదా!
రవి : కామేశ్వరరావు గారు నిజమేనండి. న్యాయబద్దమే.
కొత్తపాళి : జ గణాలు వరస్సగా రావడంలో ఒక మంచి తూగు వస్తుంది
శంకరయ్య : దీని యతిస్థానం విషయంలో లాక్షణికులలో అభిప్రాయభేదాలున్నాయి.
కొత్తపాళి : అనంత మనాది వసంత పదాల సరాగ సరాల స్వరానివా
గిరి : శంకరయ్యగారు, అవునా – వివరాలు తెలుపండి
కొత్తపాళి : ఇది అలైపాయుదే అనే తమిళ చిత్రానికి తెలుగు డబ్బింగ్‌లో (సఖీ అనుకుంటా)
కొత్తపాళి : వేటూరి రాశారు
గిరి : వేటూరి
రవి : కొత్తపాళి గారు ఆ తమిళమాతృక కర్ణాటక సంగీత కీర్తన అనుకుంటాను.కరెక్టాండి?
గిరి: అలైపాయుదే కణ్ణా అయితే ఊత్తుకాడు వేంకటసుబ్బయర్ గారి కృతి
కొత్తపాళి : ఒక చిన్న తమాషా కని పెట్టాను నేను
శంకరయ్య : సినిమా పాట విషయం నాకు తెలియదు.
రవి : చెప్పండి కొత్తపాళి గారు
కొత్తపాళి : శంకరయ్య గారూ, కవిరాజ విరాజితం యతి విశేషాలు ముందు మీరు చెప్పండి
ఆదిత్య : ముదంబులరంగ పదాబ్జములందు
కామేశ్వర రావు : అయితే నేను చదివిన పద్యాలకి ఎక్కువగా “తననన తానన తానన తానన … నా” అనే నడకే ఉంది.
కొత్తపాళి : పాట సంగతి నేను తరవాత చెబుతాను సమయం ఉంటే
ఆదిత్య : ఇది “సాంబశివా యనవే “అనే స్వరజతిలో వస్తుంది
కొత్తపాళి : కామేశ్వర్రావుగారు మంచి అబ్సర్వేషను!!
శంకరయ్య :
అ) 14వ అక్షారానికి మాత్రమే యతి కూర్చడం….
ఆ) 14-20 లకు యతి కూర్చడం ….
ఇ) 8-14-20 లకు యతి కూర్చడం. ….
శంకరయ్య : ఇలా మూడు అభిప్రాయాలున్నాయి.
కొత్తపాళి : ఆహా – పాదం పొడుగయింది గనక
కొత్తపాళి : సంస్కృత యతి అయితే బాగానే ఉంటుంది, అక్కడ కాస్త శ్వాసతీసుకోవడానికి
కొత్తపాళి : తెలుగు యతి అయేటప్పటికి కవికి మరి కొన్ని అదనపు సంకెళ్ళూ 🙂
శంకరయ్య : సంస్కృత పద్యాల్లో (శ్లోకాల్లో) యతిమైత్రి నియమం లేదు కదా!
రవి : పెద్దన గారి పద్యం మొదటిపాదం ఇది – జయజయ దానవదారణకారణశార్ఞ్గరథాంగగధాసిధరా
శంకరయ్య : పెద్దన గారు కేవలం 14వ అక్షరానికి మాత్రమే యతి వేసారు.
గన్నవరపు వారు : తాళపత్రములపై వ్రాసే వారు. ఆ పత్రాలు పొడవుగా ఉంటాయి వ్రాసుకు పోవడానికి !
కొత్తపాళి : అదే అంటున్నా – అక్కడ యతి అంటే విరామమే గదా
కామేశ్వర రావు : తెలుగు యతిపై ఈ అభియోగం చాలామంది దగ్గర విన్నాను, కానీ…
కొత్తపాళి : @gannavarapu – నజమే. అందుకే పాదాల విరుపు సూచించడానికి నిలువుగీత వాడేవారు
కొత్తపాళి : @Kameswararao చెప్పంది
శంకరయ్య : ఏమిటా అభియోగం ..?
కొత్తపాళి : జయ జయ చంద్ర దినేంద్ర శతాయుతసాంద్ర శరీర మహా ప్రసరా ..
కామేశ్వర రావు : నా మటుక్కు అది సంకెల కాదు. కొత్త ఊహలకి ద్వారాలు తెరిచే ఒక సాధనం. నేనిందాక చెప్పిన పూరణే దానికొక సాక్ష్యం!
కొత్తపాళి : ఇది రాయలవారి విరాజితం
కొత్తపాళి : @ బాబూ కామేశ్వర్రావుగారు, అదేదో మాయాబజారులో డయలాగులా – ఇవన్నీ మీవంటి అసాధారణ ప్రతిభావంతుల గురించి కాదు 🙂
గిరి : రవి గారు, ముందుకు సాగుదామా
కొత్తపాళి : ఐతే ఇక్కడ ఒక చిన్న తమాషా ఉన్నది లయలో
రవి : చెప్పండి
గిరి: సింగపూరులో ఆవులింతల పర్వం మొదలయ్యింది
కొత్తపాళి : III IUI IUI IUI అని ఉండాల్సినది IIII UII UII UII అయిపోతున్నది
రవి : పాడుకునేప్పుడు శ్రవణసుభగత్వం రెండవ దానిలో ఎక్కువ
కామేశ్వర రావు : కొత్తపాళీగారు, ఆ పద్యం అసలు నడక అదే. ఆ విషయం దాని యతి స్పష్టంగా చెపుతున్నది.
శంకరయ్య : అవును …
కొత్తపాళి : అచ్చంగా జగణంతో వచ్చే లయని వేటూరి తనపాటలో సాధించాడు – అది నాకు చాలా గొప్పగా అనిపించింది. అఫ్కోర్సు, ఆ పాదాల్లో అర్ధం పెద్దగా లేదు అని తెలిసిన మిత్రులు కొందరు విమర్శ
ఆదిత్య : ఇప్పటిదాకా మెషీన్ లాంగ్వేజే అనుకున్నా బైనరీ లోకీ దిగారా
కొత్తపాళి : @Aditya 🙂
రవి : :))
చదువరి : 🙂 🙂
కామేశ్వర రావు : మూడేసి గణాలుగా విభజించుకోవడం కేవలం ఛందస్సు గుర్తుపెట్టుకోడానికి ఒక పద్ధతే తప్ప అది దాని నడకని చెప్పదు.
కొత్తపాళి : @Aditya -రవిగాననిచో కవి కాంచునేగదా!
కొత్తపాళి : @Kameswararao – absolutely right
రవి : సరే జనజీవనస్రవంతిలోకి వద్దామండి.
కామేశ్వర రావు : సరే గిరిగారికి ఆవులింతలింతితై వచ్చుచున్నట్టున్నవి. ఇక మనం ముందుకు సాగుదాం!@
గిరి: కామేశ్వరరావుగారు, సంపత్కుమార గారిని గుర్తుకు తెచ్చారు
శంకరయ్య : రవే కవి అయితే ..?
కొత్తపాళి : సరే – నా పిట్ట కథ ఫుర్తయింది. సభవారు ముందుకు సాగితే మంచిది. పాపం గిరికి ఆవలింతలొస్తున్నాయి