-కొడవటిగంటి కుటుంబరావు
గ్రామం చూడగా కొంచెం పెద్దదిలాగే ఉన్నది. దానికి రెండు ప్రక్కలా రెక్కల్లాగా రెండు తోపులున్నాయి; ఒకదానిలో పైన్ చెట్లూ రెండో దానిలో బర్చ్ చెట్లూ ఉన్నాయి; ఒకటి కాస్త తేలిక రంగూ, రెండవది ముదురురంగూ. మధ్యగా కలపతో కట్టిన ఇల్లున్నది. దాని కప్పు ఎర్రగానూ, గోడలు గచ్చకాయ రంగులోను ఉన్నాయి – అంటే, వాటికి వేరే రంగు వేయలేదు. రష్యాలో మిలిటరీ సెటిల్మెంట్లూ, జర్మను వలసదార్లు కట్టే ఇళ్ళూ ఒకే విధంగా ఉంటాయి. ఈ ఇళ్ల నిర్మాణం విషయంలో కట్టినవాడికీ, ఇంటివాడికీ సామరస్యం కుదరనట్టు స్పష్టమవుతున్నది. ఇల్లు కట్టిన ఇంజనీరు శాస్త్రప్రకారం వెళ్ళాలనే రకం. ఇంటి యజమాని సౌకర్యం కోరే రకం. అందుచేత ఆయన ఒక పక్కనుండే కిటికీలన్నీ చెక్కలు కొట్టి మూసేసి, వాటికి బదులుగా గోడలో ఒక చిన్న కంత – ఏ చీకటి అటకమీదో వెలుతురు పడటానికి – ఏర్పాటు చేశాడు. ఇల్లు కట్టినవాడు ఇంట్లో ముందుభాగాన్ని సమంగా ఉంచేట్టు చూడటానికి విశ్వప్రయత్నం చేసి విఫలుడైనాడు. ఎందుకంటే ఇంటి యజమాని ముందు స్తంభాలలో ఒక పక్కది ఎత్తిపారెయ్యాలని పట్టుపట్టాడు. దాని ఫలితంగా స్తంభాలు నాలుగుండవలసింది మూడే ఉన్నాయి. ఆవరణ చుట్టూతా దృఢంగానూ, అమిత బలంగానూ ఉన్న కొయ్యల కంచె అమర్చబడింది. అసలు సబాకవిచ్‌కి గట్టితనం ఇష్టమని తెలుస్తూనే ఉన్నది. గుర్రాల కొట్టాలకూ, ధాన్యపు కొట్లకూ, వంటశాలలకూ మంచి భారీ అయిన దూలాలు, ఒక శతాబ్దం పాటు చలనం లేనివి ఉపయోగించబడ్డాయి. గ్రామంలో వ్యవసాయకుల ఇళ్ళు కూడా గట్టి కలపతో కట్టినవే. చిట్టచివరకు బావికి కూడా మరలకూ పడవలకూ ఉపయోగించే బలమైన ఓక్ దుంగలు వాడారు. ఎటు చూసినా ప్రతిదీ దృఢంగానూ, బలంగానూ, మొరటుగానూ కనిపించిందన్నమాట. అతను బండిలో మెట్లను చేరవచ్చే సమయానికి, ఒకదాని వెంబడి ఒకటిగా రెండుముఖాలు కిటికీ వద్దకు వచ్చి బయటికి చూశాయి. వాటిలో ఒకటి ఆడముఖం, ఆవిడ నెత్తిన దోసకాయ ఆకారంలో ఒక కుళాయి ఉన్నది; రెండవది మగముఖం. “గొర్ల్యాంకా” అనే మోల్టావియా గుమ్మడికాయలాగా ఉన్నది. వాటి బుర్రలను రష్యనులు ‘బలలాయ్‌క’ అనే రెండు తీగల వాద్యాలకు ఉపయోగిస్తారు. వాటిని కాపు యువకులు ఉత్సాహంతో వాయిస్తూ, తమ పాట వినటానికి మూగే అమ్మాయిల తెల్లని రొమ్ములనూ, మెడలనూ చూసి కళ్లు గీటుతూ ఈలలు వేస్తారు. కిటికీలోంచి రెండు ముఖాలూ ఒక్కసారే మాయమయాయి, ఉద్యోగపు దుస్తులు ధరించిన బంట్రోతు ఒకడు మెట్లమీదికి వచ్చి చిచీకవ్‌ను హాలులోకి తీసుకుపోయాడు. అక్కడ అప్పటికే నిలబడియున్న ఇంటి యజమాని తన అతిథిని చూసి, ముక్తసరిగా “దయచేసి” అంటూ లోపలికి తీసుకుపోయాడు.
‘ఇతడికీ వాళ్ళకూ పడదులాగుంది. పోలీసు అధిపతిని గురించి మాట్లాడదాం, ఆయనతో స్నేహం ఉండవచ్చు’ అనుకుని “ఆ మాటకు వస్తే అందరికన్నా బాగా నచ్చినవాడు పోలీసు అధిపతి. ఎలాటి కపటమూ ఎరగని బోళామనిషి; ఆయన మొహంలో స్నేహభావం ఉట్టిపడుతుంది” అన్నాడు.
సబాకవిచ్ తాపీగా “పరమ లుచ్ఛా! నిన్ను మోసగించి నీతోనే విందులు కుడుస్తాడు. వాళ్ళందరినీ ఎరుగుదును: అందరూ లుచ్ఛాలే. పట్నమంతా ఇదే సజ్జు. లుచ్ఛాలే లుచ్ఛాలను విచారిస్తారు, లుచ్ఛాలకు శిక్షలు విధిస్తారు, అందరూ నమ్మకద్రోహులే. వాళ్ళలో ఒకడే కాస్త మంచివాడున్నాడు -ప్రాసిక్యూటరు. నిజం చెప్పాలంటే వాడు పందిముండాకొడుకే” అన్నాడు.
చిచీకవ్ సబాకవిచ్ కేసి ఒకసారి పక్కచూపుచూసి ఈసారి ఆయన ఎలుగుబంటి లాగా ఉండటం గమనించాడు. దీనికి తగ్గట్టుగానే ఆయన ధరించిన డ్రెస్‌కోటు ఎలుగుబంటి రంగులో ఉన్నది, దాని చేతులు పొడవుగా ఉన్నాయి. ఆయన ధరించిన లాగు కూడా పొడవే; ఆయన అటూ ఇటూ ఒరుగుతూ నడిచాడు. నడిచేటప్పుడు పక్కనున్నవాళ్ళ కాళ్లు తొక్కటం ఆయనకు అలవాటు. ఆయన ముఖం రాగి ఎరుపు. ప్రకృతి నిర్లక్ష్యంగా, సున్నితమైన పరికరాలను ఉపయోగించకుండా, గొడ్డలితో ఒక్క చెక్కు చెక్కి ముక్కు తయారుచేసి, బర్మాతో రెండు బొక్కలు పొడిచి కళ్లు చేసి, ఏమాత్రమూ మెరుగులు దిద్దకుండా, ఈ మొహాలకు “ఈపాటి చాల్లే” అన్న ధోరణిలో తయారుచేసిన మొహాలు అనేకం ప్రపంచం నిండా ఉన్నాయి. సబాకవిచ్‌ది వింతగా చెక్కిన అలాంటి మొహం. ఆయన ఆ మొహాన్ని ఎప్పుడూ నిటారుగా ఉంచక వాలి ఉండనిచ్చేవాడు. ఆయనకు మెడ తిరిగేది కాదు. అందుచేత సాధారణంగా, మాట్లాడుతుండే మనిషికేసి చూడక ఏ మూలకేసో, తలుపుకేసో చూసేవాడు. వాళ్ళు భోజనశాలలో ప్రవేశించేటప్పుడు చిచీకవ్ మరొకసారి ఆయనకేసి ఒక ఓరచూపు చూశాడు; ఆయన అచ్చు ఎలుగుగొడ్డే. ఈ పోలికకు తోడు ఆయన పేరుకూడా మిఖాయిల్ సిమ్యోనీవిచ్… ఆయనకు ఇతరుల కాళ్లు తొక్కే అలవాటున్నదని తెలిసి చిచీకవ్ కొంచెం ఎడంగా జరిగి తన కాళ్ళను జాగ్రత్తగా చూసుకుంటూ ఆయననే ముందు నడవనిచ్చాడు. తనకున్న దురలవాటు గురించి సబాకవిచ్ కూడా ఎరుగు లాగుంది. ఆయన వెంటనే తనవల్ల ఇబ్బంది ఏమీ కలగలేదు గద అని అడిగాడు. ఇంతవరకూ ఏమీ కలగలేదని చిచీకవ్ కృతజ్ఞతా పూర్వకంగా చెప్పాడు.
వారు డ్రాయింగ్‌రూమ్‌లో ప్రవేశించాక సబాకవిచ్ ఒక ఖాళీ కుర్చీ చూపిస్తూ ‘దయచేసి’ అన్నాడు. చిచీకవ్ కూచుని గోడలకున్న పటాలను చూశాడు. అవి వీరులైన గ్రీకు సేనానుల చిత్తరువులు, ఆపాదమస్తకం చిత్రించినవి. వాటిలో ఎర్రని లాగూ, యూనిఫారము, కళ్ళద్దాలూ ధరించిన మావ్రొకోర్టాటో, మియేలిస్, కనారిస్ ఉన్నారు. ఈ వీరులందరికీ బలిష్ఠమైన పిక్కలు, భయంకరమైన మీసాలూ ఉండి చూస్తేనే దడ పుట్టిస్తున్నాయి. ఈ గ్రీకువీరుల మధ్య ఎందుకో అర్థం కాకుండా బగ్రాతియోన్ చిత్తరువున్నది; ఇరుకైన చట్రంలో అమిత సన్నగా ఉన్న ఆయన ఆకృతీ, చిన్నచిన్న జెండాలూ, కిందుగా ఫిరంగులూ ఉన్నాయి. తరువాత వీరనారీమణి అయిన బోబెలీనా చిత్తరువు ఉన్నది. అవతల ఉన్న షోకిలా పురుషుడు ఈ వీరనారీమణి కాలున్నంత లావు లేడు – ఈ కాలంలో ఈ షోకిలా పురుషుల బొమ్మలు ప్రతి డ్రాయింగ్‌రూమ్ లోనూ ఉంటున్నాయి. ఇల్లుగలాయన మంచి ఒడ్డూ పొడుగూగల మనిషి కావడంతో తన గోడల నిండా తనలాంటివాళ్ళ బొమ్మలే ఉంచటానికి ప్రయత్నించాడా అనిపిస్తున్నది. బోబెలీనా సమీపంలో కిటికీలో ఒక పంజరం వేళ్ళాడుతున్నది. అందులో తెల్లచుక్కలు గల నల్లపక్షి ఒకటి ఉన్నది. అదికూడా సబాకవిచ్ లాగే ఉన్నది. ఇంటాయనా, అతిథీ రెండు నిముషాలు మౌనంగా కూచున్నారో లేదో తలుపు తెరుచుకుని ఇంటావిడ వచ్చింది. ఆవిడ చాలా ఎత్తయిన మనిషి, నెత్తిన రంగు రిబ్బనులు గల కుళాయి పెట్టుకున్నది. ఆవిడ తాటిచెట్టులాగా ఎత్తిపెట్టుకుని చాలా హుందాగా ప్రవేశించింది.
ఈమె “మా ఫియొదూలియ ఇవానవ్నా” అనాడు సబాకవిచ్.
చిచీకవ్ వంగి ఫియొదూలియ ఇవనవ్నా చేతిని ముద్దుపెట్టుకునేటప్పుడు ఆమె తనచేతిని అతని మూతికేసి తోసింది. అతనికామె చెయ్యి దోసకాయ వాసన కొట్టింది.
“వీరు పావెల్ ఇవానవిచ్ చిచీకవ్: గవర్నరు గారి ఇంటివద్దా, పోలీసు అధిపతి ఇంటివద్దా నాకు వీరి పరిచయ భాగ్యం కలిగింది” అన్నాడు సబాకవిచ్.
ఫియొదూలియ ఇవానవ్నా తన భర్తలాగే ముక్తసరిగా “దయచేసి” అనిన రాణీపాత్ర ధరించిన నటిలాగా తల ఆడించి, చిచీకవ్‌ను కూచోమన్నది. తరవాత ఆవిడ గొర్రెబొచ్చు శాలువను కప్పుకొంటూ సోఫాలో చేరి, కంటిరెప్పలుగాని, కనుబొమలుగాని ఆడించకుండా నిశ్చలంగా కూచున్నది.
చిచీకవ్ మళ్లీ ఒకసారి కనారిస్‌కు గల లావైన పిక్కలనూ అంతులేని మీసాలనూ, బోబెలీనానూ, పంజరంలోని పక్షినీ చూశాడు. పంజరం అడుగున ఉన్న గింజలను ఏరుకుతింటూ పక్షి చేసే టకటక తప్ప అంతా నిశ్శబ్దం. చిచీకవ్ మరొకసారి గది అంతా కలయజూశాడు, ఏ వస్తువు చూసినా లావుగానూ, మొరటుగానూ, ఇంటి యజమానిలాగే ఉన్నది. గదికి ఒక మూల గుండ్రని బీరువా ఒకటి ఎలుగుబంటిలాగా ఉన్నది. దానికి నాలుగు అర్థం లేని కోళ్లున్నాయి. బల్లా, చిన్న కుర్చీలూ, అన్నీ అమిత బరువుగానూ, సౌఖ్యహీనంగానూ ఉన్నాయి. ప్రతి కుర్చీ, ప్రతి వస్తువూ కూడా “నేను సబాకవిచ్‌నే” అనో, “నేను కూడా సబాకవిచ్ లాటిదాన్నే!” అనో ప్రకటిస్తున్నట్టుగా ఉన్నదన్నమాట.
ఎవరూ ప్రసంగించే ప్రయత్నంలో లేరని గ్రహించిన చిచీకవ్, “కిందటి గురువారం ఇవాన్ గ్రిగొయెవిచ్, అంటే న్యాయస్థానాధ్యక్షుడు గారి ఇంటివద్ద మిమ్మల్ని గురించే అనుకున్నాం. మంచి వినోదంగా గడిచింది.” అన్నాడు.
“అవును, ఆరోజు నేను అధ్యక్షుడు గారింటికి రాలేదు” అన్నాడు సబాకవిచ్.
“అద్భుతమైన మనిషి!”
“ఎవరూ?” అన్నాడు సబాకవిచ్ స్టవ్ మూలకేసి చూస్తూ.
“అధ్యక్షుడు”
“మీకలా కనిపించింది గామాలు. కావటానికి ఫ్రీమేజనేగాని, అంత బుద్ధితక్కువవాడు ప్రపంచంలో మరి ఉండడు.”
ఈ ఘాటైన విమర్శకు చిచీకవ్ అదురుకున్నాడు. అయితే వెంటనే కోలుకొని, “అందరికీ ఏదో ఒక లోపం ఉండనే ఉంటుంది మరి. కాని గవర్నరుగారిని చూడండి, ఎంత సరదా అయిన మనిషో” అన్నాడు.
“గవర్నరా సరదా యైన మనిషి?””
“కాదూ?”
“ప్రపంచంలో అంతటి దురాత్ముడుండబోడు”
“ఏమిటీ? గవర్నరు దురాత్ముడా?” అన్నాడు చిచీకవ్, గవర్నరు ఎలా దురాత్ముడవుతాడో ఊహించలేక బిత్తరపోయి. “నాకు నేను అలా ఎన్నడూ అనుకోగలిగి ఉండనని చెప్పాలి. ఆయన ప్రవర్తన అలాటి భావాన్ని కలిగించదని తమరు ఒప్పుకోవాలి. మీదుమిక్కిలి ఆయనలో ఎంతో మార్దవం ఉన్నది”. ఇందుకు తార్కాణంగా గవర్నరుగారి స్వహస్తాలతో ఎంబ్రాయిడరీ చేసిన సంచీలనూ, ఆయన ముఖాన తాండవించే సౌమ్యాన్నీ పేర్కొన్నాడు.
“వాడిది దొంగ మొహం! వాడి చేతిలో కత్తిపెట్టి రహదారి పైన వదిలితే రాగిదమ్మిడీ కోసం గొంతులు కోసేస్తాడు, తప్పకుండా! వాడొకడూ, వైస్ గవర్నరొకడూ, ఇద్దరూ ఇద్దరే -అహి మహిరావణులు” అన్నాడు సబాకవిచ్.
‘ఇతడికీ వాళ్ళకూ పడదులాగుంది. పోలీసు అధిపతిని గురించి మాట్లాడదాం, ఆయనతో స్నేహం ఉండవచ్చు’ అనుకుని “ఆ మాటకు వస్తే అందరికన్నా బాగా నచ్చినవాడు పోలీసు అధిపతి. ఎలాటి కపటమూ ఎరగని బోళామనిషి; ఆయన మొహంలో స్నేహభావం ఉట్టిపడుతుంది” అన్నాడు.
సబాకవిచ్ తాపీగా “పరమ లుచ్ఛా! నిన్ను మోసగించి నీతోనే విందులు కుడుస్తాడు. వాళ్ళందరినీ ఎరుగుదును: అందరూ లుచ్ఛాలే. పట్నమంతా ఇదే సజ్జు. లుచ్ఛాలే లుచ్ఛాలను విచారిస్తారు, లుచ్ఛాలకు శిక్షలు విధిస్తారు, అందరూ నమ్మకద్రోహులే. వాళ్ళలో ఒకడే కాస్త మంచివాడున్నాడు -ప్రాసిక్యూటరు. నిజం చెప్పాలంటే వాడు పందిముండాకొడుకే” అన్నాడు.
ఇంతమందినీ ఈవిధంగా వర్ణించినాక ఇక ఇతర అధికారులను గురించి మాట్లాడి ప్రయోజనం లేదనీ, ఎవరిని మెచ్చుకున్నా సబాకవిచ్ సహించడనీ చిచీకవ్ గ్రహించాడు.
“భోజనానికి లేద్దామా?” అని సబాకవిచ్ భార్య భర్తతో అన్నది.
“దయచేసి!” అన్నాడు సబాకవిచ్. ఇద్దరు పెద్దమనుషులూ వంటకాలు పెట్టివున్న బల్లవద్దకు వెళ్ళి, చెరొక గ్లాసూ వోడ్కా తాగారు. వాళ్ళు వంటకాలను ముందుగా రుచి చూశారు; విశాలమైన రష్యా దేశంలోని ప్రతి పల్లెలోనూ, పట్టణంలోనూ ఇలా వంటకాలను రుచి చూడటం ఆచారంగా ఉన్నది. తరవాత అందరూ కలిసి భోజనాల గదిలోకి వెళ్ళారు, ఈదుతున్న బాతులాగా ఇంటావిడ ముందు నడిచింది. భోజనాల బల్లమీద నలుగురి కోసం పళ్లేలు పెట్టి ఉన్నాయి. నాలుగో స్థానంలో కొద్దిసేపటికల్లా ఒక ముప్ఫై ఏళ్ళ వయసుగల యువతి, రంగు రుమాలుతో సహా వచ్చి కూచున్నది; ఆవిడకు పెళ్ళి అయిందో లేక ఇంకా కన్యో, చుట్టమో, ఇంట్లో పనికి సహాయం చేసే మనిషో, కేవలం ఆ ఇంట్లో నివసిస్తున్న మనిషో స్పష్టంగా నిర్ణయించటానికి లేకపోయింది. కొందరు వ్యక్తులు ఈ ప్రపంచంలోగల ప్రధాన వస్తువుల కింద జమగాక, ఆ వస్తువులపై ఆశ్రయం సంపాదించిన మరకల్లాగానూ, నలకల్లాగానూ ఉంటారు. వీళ్ళెప్పుడూ ఒకేచోట కూచుంటారు. తల అటూ ఇటూ తిప్పరు. వాళ్ళను ఇంట్లో ఉండే చెక్కసామాను కింద పరిగణించేస్తాం, వాళ్ళ నోటివెంట ఎప్పుడైనా మాట వస్తుందని కూడా అనుకోలేం. కాని ఇంటి మారుమూలల ఏ దాసీలుండే భాగంలోనో, సామాన్ల గదిలోనో విచారించినట్టయితే మనమనుకునేదంతా తారుమారవుతుంది.