ఏప్రిల్ గడి – వివరణ

ఏప్రిల్ గడికి అనూహ్యమైన స్పందన వచ్చింది. ఇంతగా అభిమానించి, ఆదరించిన పాఠకులందరికీ పేరు పేరునా ధన్యవాదాలు. గడిని ఎంతగానో అభిమానించి, అందరినీ ప్రోత్సహించిన కొత్తపాళీగారికి ప్రత్యేకంగా ధన్యవాదాలు. ఈ గడిమీద చాలా పెద్ద ఎత్తులో చర్చలు జరిగాయి. కొన్ని చర్చలు చదువుతున్నప్పుడు ఆశ్చర్యంతోను, ఆనందంతోను ఒళ్ళు పులకరించింది. ఈ గడి మూలంగా – వరూధిని కథ, పుష్ప లావికలు, అనిరుద్ధుని కథ, మాంధాత గురించి కొన్ని చర్చలు జరగడం – గడి కూర్పర్లగా మాకు చాలా ఆనందానిచ్చింది.

మూడురోజుల పాటు అహోరాత్రాలు కష్టపడి గడి తయారుచేస్తే గంటలో పూరించి పంపించారు సత్యసాయిగారు. సుమారుగా అన్ని కరెక్టుగా పంపినవారు కూడా చాలామందే ఉన్నారు. మీ సత్తా చూస్తూంటే, అసలు ఆధారాలే అవసరం లేనట్లుంది!!

గడి తయారుచేయడంలో ఇంకా తప్పటడుగులేస్తున్న మమల్ని ఇంతగా ఆదరిస్తున్నందుకు, జరిగిన ఒక పొరపాటుని సహృదయంతో అర్ధం చేసుకొన్నందుకు కూడా మేం మీకందరికీ ఋణపడి ఉంటాం. మీ ఆదరాభిమానాలు, సహాయ సహకారాలు ఎల్లప్పుడూ ఇలాగే ఉండాలని ఆశిస్తాం – మీ అంచనాలకి తగ్గకుండా గడి స్థాయిని ఇలాగే ఉంచడానికి కూడా మా శాయశక్తులా కృషి చేస్తాం.

ఆల్ కరెక్టు సమాధానాలు పంపినవారు: శ్ర్రీరామ్

వీరందరికీ అభినందనలు!!

ఏప్రిల్ గడి కూర్చిన పద్దతి గురించి:

గడి కూర్చడంలో రెండు మూడు నియమాలు పాటించ వలసి ఉంటుంది:

• సుమారుగా ఎనభై శాతం పదాలు అందరికీ అందుబాటులో ఉన్నవై ఉండాలి.
• కనీసం, ఒకటి లేక రెండు అంతగా వాడుకలో లేని పదాలో, కొత్తపదాలో, ఏదైనా విషయానికి సంబంధించినవో అయ్యుండాలి. ఈ సారి స్కంధావారం, వరూధిని, మాంధాత, జాంబవంతుడు అనే పదాలు ఈ కోవకి చెందినవి.
• కీలకమైన పదాలకు (యాంకర్ వర్డ్స్) ఇచ్చే ఆధారాలు ఖచ్చితంగా ఉండాలి. ఈ సారి గడిలో “తామరాకు మీద నీటిబొట్టు, మీనమేషాలు, గోగుపూలు, త్రిపుటతాళం, వరూధిని” – అనే పదాలు కీలకమైన ఆధారాలు. అంటే, ఈ పదాలు పూరిస్తే, మిగతా గడంతా సులభంగా పూరించవచ్చు. ఇటువంటి పదాలకిచ్చే ఆధారాలు ఖచ్చితంగా, స్పష్టంగా ఉండాలి. ఒకసారి పదం స్ఫురిస్తే – అది కరక్టో, కాదో పూరించేవారికి ఏ అనుమానమూ లేకుండా తెలియాలి, అలాగే, తప్పుగా పూరిస్తే – ఇది కరక్టుకాదు అనే అనుమానం రావాలి. సాధారణంగా కీలకమైన పదాలు – కనీసం నాలుగక్షరాలైనా ఉండాలి. ఒక్కోసారి – పది, పన్నెండు దాకా కూడా ఉండొచ్చు. కీలకమైన పదాలు కాబట్టి, ఆధారాలు నర్మగర్భంగా ఉంటాయి.
• మిగతా పదాలకు, ఆధారాలతో – తికమక పెట్టొచ్చు కాని, కావాలని తప్పుదారి పట్టించకూడదు.
• గడిలో ఉన్న పదాలన్నీ అర్ధవంతమైన పదాలవ్వాలన్న నియమం ఏమీ లేదు. ఆధారం నుంచి, ఆ పదాన్ని ‘తయారు’ చేసుకోగలిగితే చాలు. అలాగే ఆధారాలన్నీ లాజికల్ గా ఉండాలన్న నియమేమీ లేదు. ఉదాహరణకి, మార్చిగడిలో “పాతిపంలా” అనే పదం ఉంది. ఈ పదానికి అర్థమేమీ లేదు. చెల్లాచెదురైన తిలాపాపంలోంచి పుట్టిన పదమది. అలాగే, ఈ సారి గడిలో పుష్పలాతిక, తనవి, దితు, రుత, అనిరుద్దుడు లాటి పదాలు. ఈ పదాలకి అర్దంలేదు. అవి తిరగబడ్డ పదాలలోంచి, తోకలు, ముఖాలు కత్తిరించిన పదాలలోంచి పుట్టేయి. ఈ గడితో పాటుగానే అవి కడతేరతాయి కూడా.

ఇంగ్లీషులో టాల్కెన్ లాటి మహానుభావులు మొత్తం గడంతా నిఘంటువులలో లేని కొత్త పదాలతోనే కూర్చేవారట – అలా అని ఎవరో చెప్పగా విన్నాం. అలాంటి గడులు తయారు చెయ్యడమూ, అవి పూరించడమూ – గడికట్లలో పరాకాష్ట. వీటిని మించిన రాఘవపాండవీయం తరహా గడులు కూడా ఉండేవి – అంటే, ఒకే గడికి, ఒకే ఆధారాలతో – కనీసం రెండు రకాలైన సమాధానాలుండటం. ఈ సంవత్సరాంతానికైనా అలాటి గడి ఒకటి తయారు చెయ్యాలనే ఆలోచన మాకుంది.

ఈసారి గడిలో పుష్పలాతిక, అనిరుద్దుడు మీద చాలా చర్చ జరిగింది. పుష్పలాతిక అనే పదానికిచ్చిన ఆధారం తప్పుతోవ పట్టించేదిగా ఉండటం – మావల్ల జరిగిన తప్పు. ఆధారంగా ఇచ్చిన వాక్యార్థం – పుష్పలావిక అనే పదాన్ని సూచిస్తోంది. ఇది పొరబాటు – అందుకు మన్నించగోరతాం. పుష్పలాతిక అనే అర్ధంలేని పదం గడికోసం పుట్టించవచ్చు, అందులో తప్పులేదు, కాని ఆధారం ఇంకో పదాన్ని సూచించకూడదు. పూల వ్యాపారం చెయ్యాలనుకొని తికమక పడుతున్న కలావతి అనో, ఈ కలావతి ది పూల వ్యాపారంలాటిదే అనో అనుంటే సరిపోయేది. పుష్పలావిక, పవి అన్న పూరణలూ, పుష్పలాతిక, పతి అన్న పూరణలూ – రెండు కరెక్టుగానే భావించటం జరిగింది.

ఇక అనిరుద్దుడు గురించి: దీనికిచ్చిన ఆధారం “అలాంటి రుద్దుడు వద్దే అనంటే ఉష కెందుకో అంత కోపం”.
తెలియని వారికోసం: అనిరుద్ధుడు కృష్ణుడి మనుమడు. ఉష బాణాసురుడి కూతురు. అనిరుద్ధుడిని ప్రేమించిన ఉష, తండ్రికి ఇష్టంలేకపోయినా, నిద్రపోతున్న అనిరుద్ధుడిని మంచంతో సహా లేపుకుపోయి పరిణయమాడింది. ఇదీ అసలు కథ. రుద్దుడు అనే మాటకి (వత్తులేని ద తో) జనాంతికమైన అర్దం – సుత్తికొట్టడం, నసపెట్టడం, క్లాసుపీకడం అని. నీ రుద్దుడు ఆపు బాబూ అంటే ఎవరికైనా కోపం రావటం సహజం. ఇచ్చిన వాక్యార్థం ఇలాటి భావనతో సరిపోతుంది. (రుధ్ధుడు అని వాడితే వాక్యార్ధం కుదరదు). ఇక్కడ ఉషకి కోపం రావటానికి రెండో కారణం – తన ప్రియుడి పేరుని తప్పుగా పలికినందుకనే ధ్వని కూడా ఉంది. (బాణాసురుడు వద్దు అన్నందుకు ఉషకి కోపం రాలేదు కదా, ఎత్తుకుపోయి పెళ్ళి చేసుకొంది). అందుకని ఇది డబుల్-మీనింగ్ వాక్యం.

ఇక, మిగతా ఆధారాలకి వివరాలు:

• తోక తెగిన గార్దభం ఉత్తరాదిలో ప్రయాణ సాధనం: గార్దభం అంటే గాడిద. తోక – అంటే చివరి అక్షరం – తీసేస్తే మిగిలేది గాడి. ఉత్తరాది భాషైన హిందీలో గాడి అంటే బండి, ప్రయాణసాధనమే కదా?
• పన్నిన ఉచ్చు అంటే ఇచ్చిన ఆధారం. తియ్యగా ఉండేది చక్కెర.
• ‘త్రిపుటతాళాన్ని’ వాడుక తెలుగులోకి ముక్కకుముక్కానువాదం చేస్తే వచ్చేది ‘మూడుపేజీల బీగం’. ఇది ఆధారమైనప్పుడు అది సమాధానమౌతుంది.
• తూర్పు కానప్పుడు పడమరా కాదా – ఇదేదో కొత్తగా ఉందే. పూర్వం అనేమాటకు తూర్పు అనే అర్థం కూడా ఉంది. కొత్తది అనే అర్థమొచ్చేమాట ‘అపూర్వం’.
• గొడ్ల గుంపు ఇంటిదారి పట్టింది. గొడ్లగుంపు అంటే మంద. ఇంటిదారి పట్టిందంటే వెనుదిరిగిందని అర్థం.
• దుష్ట మన్మధుడో, కొడుకో (కుమారుడో): మారుడు అంటే మన్మధుడు . దానికి ‘కు’ చేరిస్తే దుష్ట మన్మదుడయ్యాడు కదా ?
• సుబ్బారావా, దండులో చేరాడుకదా – యుద్ధ శిబిరంలో వెతకండి (స్కంధావారం ) – దండు విడిచిన చోటు, యుద్ధ శిబిరాన్ని స్కంధావారం అంటారు. స్కంధుడు అంటే సుబ్రహ్మణ్యేశ్వరుడు, రావా అనే అక్షరాల ద్వారా వారం అనే అక్షరాలని స్ఫురించటానికి ఈ ఆధారం ఉపయోగ పడుతుంది.
• పాపకేమయ్యింది – అలా గుక్క పెట్టి ఏడుస్తోంది (కింక): ఇది పూరించేవారిని కొద్దిగా తికమక పెట్టడానికిచ్చిన ఆధారం. ఆధారం – పాపకేమయ్యింది అని అడుగుతోంది, కాని సమాధానం మాత్రం ‘గుక్క తిప్పుకోకుండా పెద్దగా అరవడం – కింక’ అనేది . రెంటికీ మద్య లంకె అంత స్పష్టంగా లేదు. అయితే ‘కిం’ అంటే ఎందుకు, ఏమిటి అనే అర్దాలున్నాయి కదా?
• లెక్క తేలటం లేదా – ఇంటి ముందు మేక, ఇంటి చివర చాప – ఇప్పుడు చెప్పండి (మీనమేషాలు ): సందిగ్ధంలో పడి, అటూ ఇటూ తేల్చుకోకుండా, తాత్సారం చెయ్యడాన్ని మీనమేషాలు లెక్కపెట్టటం అంటారు. ఇక్కడ మీనం మొదట, మేషం చివర ఉన్నాయి, కాని ఆధారంలో మాత్రం మేక ముందు, చేప చివర ఉన్నట్టుగా చెప్పబడింది. ఇది కూడా తికమక పెట్టడానికే అయినప్పటికీ, తప్పులేదు. మీన మేషాలు లెక్కపెట్టటం అంటే – పంచాగం, తిధి, వార, వర్జ్యాలు లెక్కపెడుతూ కూచోటం. జ్యోతిష్యంలో, జాతక చక్రంలో మొదటి ఇల్లు మేషానిది, చివరి ఇల్లు మీనానిది కాబట్టి, ఆధారంలో తప్పులేదు.
• దవా అంటే మందు. దవ్వు అంటే దూరం.
• పరిగెత్తడానికి రోజూ లీటరు పాలుతాగుతాడు (ధోనీ): ఇది కూడా తికమక పెట్టే ఆధారమే. స్పష్టంగా ఉండాలంటే – పరిగెత్తి పాలు తాగడం కాదు, పరుగులు తియ్యడానికే రోజుకి లీటరు పాలు తాగుతాడు అనుండాలి. క్రికెట్టులో పరిగెత్తరు, పరుగులు తీస్తారు. అయితే, ఇది కీలకమైన “తామరాకు మిద నీటిబొట్టు” కి సంబందించినది కాబట్టి , ఇప్పటికే, దాన్ని సాధించటానికి చాలా ఆధారాలున్నాయి కాబట్టి, కొంత తికమక పెట్టడం భావ్యమే.
• గాయత్రి అనేది అత్యంత పవిత్రమైన వేదమంత్రం
• ముద్దుగుమ్మకి ముచ్చటే – కాని ముద్దుకి ప్రతిబంధం (ముక్కెర): వీరాభిమన్యు సినిమాలో “ముక్కుకి ముక్కెర అందం, కాని ముద్దుకి అది ప్రతిబంధం” అనే పాటుంది కదా. ఆ పాదాన్ని కుదించి ఇక్కడ ఇవ్వటం జరిగింది.
• రోజుకోచోట మకాం పెట్టే వాడికిది పోర్టబుల్ హోం – కొద్దిగా ఇరుకైపోయింది (డేర) డేరా అనే పదంలో రా కి దీర్ఘం లేదు అని సూచించటానికి ఇరుకైపోయింది అనిచ్చేం
• మరాకు తాను = తా(ను)మరాకు. మంచి ముత్యం = నీటిబొట్టు – వెరశి తామరాకు మీద నీటిబొట్టులా ఉండడమంటే fully detached గా ఉండడమని అర్థం. కలిసున్నా రాగద్వేషాలు లేనిది వారికే!
• ఆటంకమా? = అడ్డా?. చివర్లో తేలిపోతే అడా
• ఒకప్పుడు ఏ కృష్ణవేణిదో – ఇప్పుడు గొప్పావిడ కొప్పులో వరాల మూట (సవరం): కృష్ణవేణి అంటే నల్లని కురులు గలది అని కదా, ఆ కురులు ఇప్పుడు ఇంకకరి కొప్పులోకెక్కాయి. సవరం అనే మాట స్ఫురింప చెయ్యడానికి వరాలమూట అనే పదం వాడడం జరిగింది. దీనికి మొదట గోడెక్కిన వాల్జడ అనిద్దాం అనుకొన్నాం. మరీ సులభమైపోతుందేమో అనిపించి, అలా మార్చ వలసి వచ్చింది.
• రావణుడిచేతిలో ఓడిపోయి వాడికి శాపం పెట్టిన రాముడి పూర్వీకుడు – ముందులో కొంచెం తగ్గాడు (అందుకే ఓడాడేమో) (మంధాత): మాంధాత మీద ఈ మధ్య బ్లాగులలో ఒక టపా వచ్చింది. అయితే, ఇక్కడ ‘మా’ కి దీర్ఘం కోసేశాం కదా, అందుకే ముందులో కొంచెం తగ్గాడు అనడం.
• బ్రహ్మకొడుకు విష్ణుమూర్తికి మావగారెలా అవుతాడండీ – జంబలకడిబంబ కాకపోతే (జాంబవంతుడు): విష్ణుమూర్తి కొడుకు బ్రహ్మ. మరి బ్రహ్మకొడుకు విస్ణుమూర్తికి మావగారెలా అవుతాడు? జాంబవంతుడు బ్రహ్మ కొడుకు. కృష్ణుడికి పిల్లనిచ్చుకొన్నాడు (జాంబవతి) కాబట్టి, విష్ణుమూర్తికి మావగారు. జాంబవంతుడు అనే పదం స్ఫురింపజెయ్యడానికి జంబలకడిబంబ అనే పద ప్రయోగం.
• పాములకి పెద్దమ్మ మరి – గౌరవంగా పాదాలనుంచీ పైకి చూడండి. కశ్యప ప్రజాపతి పెద్దభార్య వినత, గరుత్మంతుడు-అనూరుల తల్లి. రెండో భార్య కద్రువ సంతానమే పాములు. ఇక్కడ “పాదాల నుంచి పైకి” అన్నా, 13 నిలువులో “కిందనుంచే చూడండి” అన్నా అర్థం ఒకటే.
• తెలుగులో మొట్టమొదటి అధునిక కథానికగా ప్రసిద్ధిపొందింది గురజాడ రాసిన “దిద్దుబాటు”.

ఇదీ ఏప్రిల్ గడి కథా కమామీషు. ఆధారాలు కొంత నర్మగర్భంగా ఉన్నప్పటికీ, పెద్ద పెద్డ పదాలని పూరించటానికి వీలుగా చాలా చిన్న పదాలున్నాయి కాబట్టి, నిజానికి ఏప్రిల్ గడి మరీ అంత కష్టమైన గడేం కాదు.

ఎలాంటి గడి పెట్టినా – మేం చేసేస్తాం అని మీరు విసిరిన సవాలుని సవియనంగా స్వీకరిస్తూ – ఇదిగో మే నెల గడిని సమర్పించుకుంటున్నాం. ఇది ఏప్రిల్ గడి కన్నా ఒక అరమెట్టు ఎత్తులోనే ఉంటుందని, గత రెండు గడుల లాగే, ఇది కూడా మీ ఆదరాభిమానాలని చూరగొంటుందని ఆశిస్తాం.

ఇటువంటి గడులు తయారు చెయ్యడంలో మాకింకా అనుభవం లేదు కాబట్టి, ఎక్కడైనా తప్పులు దొర్లితే, సహృదయంతో క్షమించమని కూడా మా మనవి.